25η Μαρτίου 1821 - Θρησκευτική καί Ἐθνική Ἑορτή

Ἡ 25η Μαρτίου εἶναι μιά μεγάλη θρησκευτική καί ἐθνική ἑορτή. Ἑορτάζουμε τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου καί τήν ἐπέτειο τῆς ἐπαναστάσεως τό 1821. Ἀπό τό ἓνα μέρος ἒχουμε μιά Χριστιανική ἑορτή, ἑορτάζουμε τόν Εὐαγγελισμό τῆς ἀνθρωπότητας γιά τήν ἐνσάρκωση τοῦ Λυτρωτοῦ τοῦ κόσμου. Ἀπό τό ἂλλο μέρος ἐμεῖς οἱ Ἓλληνες ἑορτάζουμε τήν ἒναρξη τῆς ἐπαναστάσης τοῦ 1821 ἡ ὁποία μᾶς ἒφερε τήν Ἐθνική ἀπελευθέρωση καί ἀποκατάσταση.

Ἒτσι συνδιάζουμε τήν Ἐθνική μέ τήν Θρησκευτική Ἑορτή καί τιμᾶμε τούς ἣρωες τού ‘21 πού μᾶς χάρισαν τήν ἐλευθερία, συγχρόνως δέ πανηγυρίζουμε τήν ἐλευθερία, τήν λύτρωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπό τήν ἁμαρτία μέ τήν ἐνσάρκωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Διπλή γιορτή ἡ 25η Μαρτίου ἐθνική καί θρησκευτική. Καί δέν εἶναι ἀσυμβίβαστος αὐτός ὁ συνδιασμός προκειμένου γιά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 γιατί ὁ μεγάλος ἐκεῖνος ἀγώνας γιά τήν ἐλευθερία, ἒγινε γιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστη τήν Ἁγία καί τῆς Πατρίδος τήν ἐλευθερία. Ἔγινε ὑπέρ πίστεως καί Πατρίδος καί ἒχει τοιουτοτρόπως διφυή χαρακτῆρα Ἐθνικό καί Θρησκευτικό. Γι΄αὐτό συνδυάζεται ἂριστα τήν ἡμέρα αὐτή ἡ θρησκευτική καί ἐθνική μας ἑορτή.

Ὁ Ἱερός ἀγῶνας τῶν Ὀρθόξων Ἑλλήνων πρός ἀποτίναξη τοῦ βαρβαρικοῦ ζυγοῦ καί πρός ἀπόκτηση τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἀγῶνας κοινός, ἀγῶνας τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἒθνους.

Αὐτό τονίζει μέ ἁπλότητα, ἐπιγραμματικότητα καί κρυστάλλινη σαφήνεια ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μέ τά ἑξῆς λόγια: “Ὡς μία βροχή ἒπεσεν εἰς ὃλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας. Καί ὃλοι καί ὁ κλῆρος μας καί οἱ προεστοί καί καπεταναῖοι καί οἱ ἒμποροι μικροί καί μεγάλοι, ὃλοι συμφωνήσαμε σέ τοῦτο τό σκοπό καί ἐκάμαμε τήν ἐπανάσταση. Καί ὃταν πιάσαμε τά ἃρματα πρῶτα εἲπαμε ὑπέρ Πίστεως καί ἒπειτα ὑπέρ Πατρίδος”.

Ὁ Ἀγῶνας ἤταν ἀγῶνας ἐθνικοθρησκευτικός ἒγινε στό ὂνομα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἑλλάδος. Ἢταν γενικός ξεσηκωμός τοῦ Ὀρθοδόξου γένους μας κατά τοῦ ἀλλόπιστου δυνάστη του. Ἦταν ἡ Ἐπανάσταση ἑνός ὑπερήφανου λαοῦ πού ἀναζητοῦσε τήν ἐθνική του ἀνεξαρτησία. Ἦταν ἓνα μεγαλειῶδες ξέσπασμα πού ξάφνιασε τούς Εὐρωπαϊκούς λαούς. Κανείς δέν πίστευε σέ αὐτή τήν νεκρανάσταση τῆς Ἑλλάδος.

Καί ὃμως τό θαῦμα ἒγινε καί τό θαῦμα αὐτό ἒχει τήν ἐξήγησή του. Κάθε ἂλλος λαός θά εἶχε ἐξαφανιστεῖ. Ὃμως ἡ Ἑλληνική φυλή δέν καταποντίστηκε μέσα στόν κατακλυσμό καί δέν ἒγινε στάχτη μέσα στό καμίνι τῶν τεσσάρων αἰώνων τῆς ἀπάνθρωπης τουρκοκρατίας γιατί ὁ λαός μας δέν ἒχασε τήν ἐπαφή του μέ τήν μακραίωνη παράδοσή του.

Κράτησε τήν Γλῶσσα καί τήν Θρησκεία του. Αύτά τά δύο ἦταν καί εἶναι τά θεμέλια, οἱ ἀκρογωνιαῖοι λίθοι τοῦ ἐθνικοῦ μας οἰκοδομήματος. Καί αὐτά τά δύο βασικά στηρίγματα τοῦ Ἑλληνικοῦ ἒθνους κατώρθωσε μέσα στούς σκοτεινούς ἐκείνους αἰῶνες νά διασώσει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἡ ὁποία ἀπό τόν Πατριάρχη μέχρι τόν τελευταίο μοναχό στάθηκε ἡ κιβωτός τῶν ἐθνικῶν μας παραδόσεων.

Ὁ ρόλος της ἐθναρχικός, ἀντιστασιακός καί ζωοποιός στάθηκε ἀποφασιστικός γιά τή διάσωση τῆς ἐθνικῆς αὐτοσυνειδησίας καί τήν φυσική ἐπιβίωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀπειροελάχιστες περιπτωσιακές ἐξαιρέσεις ἀναξιότητας δέν μποροῦν νά ἀλλοιώσουν τήν πεντακάθαρη εἰκόνα. Δανείζομαι τήν σκέψη σύγχρονου ἱστορικοῦ τοῦ Νίκου Σβορῶνου πού γράφει: “Ἡ Ἐκκλησία ὃταν πέρασε τό πρῶτο χτύπημα τῆς κατάκτησης, θά συνεχίσει τό ἒργο τῆς ἀνασυγρκότησης, τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν Ἑλλήνων. Ἡ Ἐκκλησία παραμένει σέ ὃλη τήν περίοδο ἀπό τό 15ο ὡς τό τέλος τοῦ 17ου αἰῶνα ἡ κατευθυντήρια δύναμη τοῦ Ἒθνους”. Καί συνεχίζει “Ἐπικεφαλής ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἐθνικῆς ἀντίστασης σέ ὃλες τίς μορφές της, ἐργαζομένη γιά τό σταμάτημα τῶν ἐξισλαμισμῶν, συμμετέχοντας σέ ὃλες τίς ἐξεγέρσεις ἀκόμα καί διευθύνοντάς τες (ἒχει νά δείξει μεγάλο ἀριθμό νεομαρτύρων πού εἶναι σύγχρονα καί ἢρωες τῆς Χριστιανικῆς πίστης καί τῆς ἐθνικῆς ἀντίστασης), ρυθμίζει ἐπίσης τήν πνευματική ζωή”.

Ἡ Ἐκκλησία δέν προετοίμασε μόνο τόν ἀγῶνα δέν τόν ἐνίσχυσε μόνο ποικιλότροπα ἀλλά ἒδωσε καί τόν κλῆρο της θυσία στό βωμό τῆς ἐλευθερίας. Κοντά στίς μεγάλες καί καταξιωμένες μορφές τοῦ Παπαφλέσσα, τοῦ Ἀθανασίου Διάκου, τοῦ καλογέρου Σαμουήλ, τοῦ Σαλώνων Ἠσαϊα, κοντά στόν Ἐθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ τόν πρωτομάρτυρα τοῦ ἀγῶνα πού μέ ἐπίσημες ἐνέργειες προστάτευσε τήν ὁμογένεια τῆς Πόλης καί μέ ἀνεπίσημες βοηθοῦσε τήν φιλική ἑταιρία καί ξεσήκωνε τόν Μοριά νά προστατευθεῖ τό μέγα πλῆθος τῶνἁπλῶν μοναχῶν καί κληρικῶν πού πῆραν ἐνεργό μέρος στήν Ἐπανάσταση.

Ὁ τραγικός ἀπολογισμός τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνικοῦ κλῆρου στό Βωμό τῆς θυσίας εἶναι 11 Πατριάρχες, 100 Ἀρχιερεῖς, 6.000 ἂλλοι κληρικοί καί μοναχοί μέ τό αἳμα τους τίμησαν τό τριμένο ράσο. Ἡ Ἐκκλησία ὃπως παρατηρεῖ ὁ Διονύσιος Θεριανός στάθηκε “σώτειρα τῶν Ἑλλήνων ἐν ἡμέραις ἀθλιότητος καί δυστυχίας”. Ὁ δέ Κοραῆς ἒλεγε πώς “εἰς τήν Ἐκκλησίαν ὡς κοινήν μητέρα εἶναι τό γένος προσκεκολλημένον καί διά τήν θρησκείαν καί διά τήν μητρικήν φροντίδα, τήν ὁποίαν δείχνει καθ’ἑκάστην ἡμέραν ὑπέρ τῆς παιδείας τοῦ γένους”. Ἦταν πράγματι ἡ μητέρα πού μάζευε τά παιδιά της στά “κρυφά σχολεῖα”. Κληρικοί ἦταν οἱ δάσκαλοι πού μιλοῦσαν στά παιδιά τούς μικρούς ραγιάδες γιά τά περασμένα μεγαλεῖα τῆς Πατρίδος καί τήν δύναμη τῆς πίστεως. Δίδασκαν ἒμμεσα καί τήν Ἑλληνική ἱστορία καί τήν Ἑλληνική γλῶσσα μέ τό ψαλτῆρι καί τήν ὀκτάηχο καί διοχέτευαν ἱερό ἐνθουσιασμό στά σκλαβόπουλα. Οἱ σκῆτες, τά σπήλαια, οἱ νάρθηκες τῶν ναῶν ἦσαν οἱ αἲθουσες διδασκαλίας ὃπου ἀντηχοῦσαν οἱ λειτουργικοί ὓμνοι καί οἱ ἀναστάσιμες ψαλμωδίες ὃπου “τό ἀναστήτω ὁ Θεός καί διασκορπισθήτσαν οἱ ἐχθροί αὐτοῦ”, ἐπυροδοτοῦσε τούς πόθους καί ἀναπτέρωνε τίς ἐλπίδες τῶν σκλαβομένων Ἑλλήνων.

Ἡ ἳδρυση σχολείων καί τυπογραφείων, ἡ ἐκπαίδευση φωτισμένων διδασκάλων καί ἡ ὁργάνωση τῆς ὃλης παιδείας καί τῆς παροχῆς συσσιτίων ἢ ὑποτροφιῶν, ἐθεμελίωνε τήν κοινωνική ὀργάνωση καί ἀνέπτυσε τίς μεθόδους, τίς διαδικασίες καί τούς μηχανισμούς τῆς περισυλλογῆς, τῆς διατηρήσεως τῆς Ἑλληνικῆς γλῶσσας, τῆς ἀναζωπηρώσεως τῆς ἐθνικῆς μνήμης καί τοῦ ἀναβαπτισμοῦ. 

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἦταν τό Α καί τό Ω τοῦ ἒθνους. Τό ράσο κόλπωνε μέσα του τήν Ρωμιοσύνη καί ἡ Ρωμιοσύνη κολπωνόνταν μέσα στό ρᾶσο. Ἡ ρωμιοσύνη καί ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία πορεύτηκαν ἀντάμα τοῦ μαρτυρίου τό δρόμο τῆς σταυρικῆς τους πορείας καί ἐπιβίωσαν χάρις στήν πίστη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἡ Ὀρθόδοξη παράδοση, οἱ Βυζαντινές Εἰκόνες, τό Ἐκκλησίαστικό μέλος, τά συναξάρια τῶνἉγίων κράτησαν ψηλά καί ὂρθια τήν ψυχή τοῦ Ἓλληνα ποῦ βρῆκε τήν δύναμη νά τινάξει τόν Τουρκικό ζυγό. Ἡ Ἐκκλησία κράτησε τό γένοςἑνωμένο κάτω ἀπό τήν Σημαῖα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἐνέπνευσε καί καθοδηγοῦσε. Ἡ ἀκλόνητη πίστη στό Χριστό ἀποτελοῦσε πλέον συνείδηση τοῦ λαοῦ. Τά παλλικάρια τοῦ ‘21 κλείνουν στήν καρδιά τους τό Χριστό καί τήν Ἑλλάδα γι΄αὐτό καί τραγουδοῦν “Γιά τοῦ Χριστοῦ τήν Πίστη τήν Ἁγία καί τῆς Πατρίδος τήν Ἐλευθερία, γι΄αύτά τά δύο πολεμῶ κί ἀν δέν τά ἀποκτήσω τί μ΄ὠφελεῖ νά ζήσω;”

Καί ὁ Κολοκοτρώνης ἒλεγε Χριστό καί Ἑλλάδα πρέπει νάχουμε μέσα μας γιά νά ζοῦμε. Εἶναι σάν τόν ἀγέρα πού ἀνασαίνουμε. Ἀν κοπεῖ ὁ ἀγέρας πεθαίνει ὁ ἂνθρωπος. Ἀν κοπεῖ ἡ ἀγάπη μας στό Χριστό καί τήν Πατρίδα πεθαίνει ὁ Ἓλληνας. Εἶναι ἀλήθεια ὃτι ἂν δέν ὑπῆρχε ἡ Ἐκκλησία δέν θά ἢμασταν οὐτε ἐλεύθεροι, οὒτε Ἓλληνες, οὒτε Χριστιανοί. 

Μητροπολίτης Σάμου, Ικαρίας & Κορσεών κ.κ. Ευσέβιος

Ἀγαπητοί μου,

Σήμερα γιορτάζουμε ὃλοι οἱ Ἓλληνες. Γιορτάζει ὁλόκληρο τό Ἒθνος. Γιορτάζουμε βέβαια γιά νά διατηρήσουμε ἒτσι τόν ἱερό πνευματικό μας σύνδεσμο μέ τήν ἱστορική ἐποχή τοῦ 1821. Γιορτάζουμε γιά νά ἀναβαπτισθοῦμε στό πνεῦμα τῶν ἀγωνιστῶν, τούς πόθους, τά ἰδανικά, τούς ἠρωϊκούς ἀγῶνας, τά κατωρθώματά τους. Ἀλλά κυρίως πρέπει νά γιορτάζουμε γιά νά ὑπενθυμήσουμε τό χρέος νά τούς μιμηθοῦμε. Ἡ βαθειά πίστη τους ἐνισχύει τήν δική μας. Κάνει τό Μακρυγιάννη νά ἀποκρύνεται στό Δεριγνῦ: “Εἶναι ἀδύνατες οἱ θέσεις μας, γιά ἐμᾶς, ὃμως εἶναι δυνατός ὁ Θεός ὅπου μᾶς προστατεύει”. Ὁ σφοδρός πόθος τους γιά τήν ἐλευθερία ἐξουδετερώνει συνθήματα ὁλέθρια, πού κλονίζουν τό ἀληθινό της νόημα. Καί οἱ στερήσεις, οἱ θυσίες καί ἡ φτώχια τους δίνουν δυνατό ράπισμα στό ὑλιστικό φρόνημα τῆς ἐποχῆς μας. Ζωογόνα συνθήματα πού μᾶς ἀπαλλάσουν ἀπό τόν ἀτομισμό μας εἶναι ἡ αὐταπάρνηση, ἡ μεγαλοκαρδία καί ἡ ταπεινοφροσύνη τους. Ἡ γενναιότητα καί οἱ ἀγῶνες τους στή ξηρά καί τήν θάλασσα, οἱ θυσίες καί ὁ θάνατός τους τροφοδοτεῖ τήν φλόγα τῆς ἀγάπης μας πρός τήν Πατρίδα.

Τό 1821 ζεῖ πάντοτε στή ψυχή τοῦ λαοῦ οἱ δέ ἀθάνατοι ἀγωνιστές τους παραμένουν πρώτυπα ἡρωϊκοῦ βίου, ὁδηγοί καί διδάσκαλοι τῆς φιλοπατρίας καί τῆς αὐτοθυσίας. Το ‘21 παρέμεινε καί γιά τόν Ἑλληνισμό καί γιά τήν λοιπή ἀνθρωπότητα ἡ διαρκής ὑπόμνηση ὃτι ἡ Ἑλλάδα δύναται πάντοτε νά ζεῖ καί νά ἀναζεῖ τήν ἱστορία της. Ὁ συνδιασμός Ἑλληνισμοῦ καί Χριστιανισμοῦ θά μᾶς κάνει νά μένουμε ἀδούλωτοι στό φρόνημα, ἀδούλωτοι στό σῶμα καί τήν ψυχή.

Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου
Σάμου καί Ἰκαρίας κ.κ. Εὐσεβίου