Οστεοπόρωση - Γράφει η Περσεφόνη Κατσαρίνη*

Θα μιλήσουμε για μια από τις πιο συχνές νόσους των οστών την οστεοπόρωση που αφορά και τα δυο φύλα. Ο σκελετός στηρίζει το σώμα και καθορίζει την μορφή του, σχηματίζει κοιλότητες για ευαίσθητα όργανα. Η οστική πυκνότητα ή οστική μάζα είναι η περιεκτικότητα των οστών μας σε ασβέστιο και αλλά μέταλλα. Όσο υψηλότερη είναι, τόσο δυνατότερα και ανθεκτικά είναι τα οστά μας.

Η οστεοπόρωση είναι μακράν η πιο κοινή ασθένεια των οστών. Είναι μια σκελετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μειωμένη αντοχή των οστών, προδιαθέτοντας αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Οι αλλαγές στη λεπτή δομή ή τη μικροαρχιτεκτονική του οστού είναι ιδιαίτερα σημαντικές καθώς τα πιο κοινά κατάγματα στην οστεοπόρωση συμβαίνουν στην σπονδυλική στήλη, στον καρπό και το ισχίο. 

Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε:

Ø Πρωτοπαθή

Μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση

Οστεοπόρωση των ηλικιωμένων ή γεροντική οστεοπόρωση

Ø Δευτεροπαθή

Η πιο συχνή μορφή οστεοπόρωσης είναι η μετεμμηνοπαυσιακή. Εμφανίζεται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων, που φυσιολογικά παρατηρείται σε αυτή την ηλικία των γυναικών. Η λεγόμενη οστεοπόρωση των ηλικιωμένων εμφανίζεται σε γυναίκες και άνδρες ηλικίας 70 ετών και πάνω. Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση αναπτύσσεται σε ασθενείς με ορισμένες παθήσεις, όπως είναι π.χ. ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο υπερθυρεοειδισμός και το σύνδρομο δυσαπορρόφησης. Επίσης δευτεροπαθής οστεοπόρωση μπορεί να εμφανιστεί σε ασθενείς που παίρνουν για μακρό χρονικό διάστημα ορισμένα φάρμακα, όπως είναι τα γλυκοκορτικοειδή (δηλ. η κορτιζόνη), η θυρεοειδική ορμόνη σε δόση μεγαλύτερη από ό,τι χρειάζεται για την αντιμετώπιση του υποθυρεοειδισμού, τα αντιεπιληπτικά φάρμακα ή η ηπαρίνη.

Παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση

· Κληρονομική προδιάθεση

· Οικογενειακό/ ατομικό ιστορικό καταγμάτων

· Ορμονικές διαταραχές

· Ανεπάρκεια οιστρογόνων

· Πρώιμος εμμηνόπαυση

· Καρκίνος

· Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ/ καφέ

· Κακή διατροφή

· Ακινησία φύλο/φυλή

· Φάρμακα 

Ενδείξεις για μέτρηση με DEXA αποτελούν:

· Οι λεπτόσωμες, με θετικό οικογενειακό ιστορικό και πρώιμη εμμηνόπαυση.

· Η αξιολόγηση των προεμμηνοπαυσιακών και μεταμμηνοπαυσιακών γυναικών για πιθανή έναρξη θεραπείας.

· Τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου με ακτινολογική εικόνα οστεοπενίας ή αναίτιο κάταγμα.

· Οι περιπτώσεις δευτεροπαθούς αμηνόρροιας λόγω υπερβολικής άσκησης.

· Η μακροχρόνια λήψη κορτικοειδών

· Ο πρωτοπαθής υπερθυρεοειδισμός

· Οι εμμηνοπαυσιακές για τον έλεγχο συμμόρφωσης στη θεραπεία

· Η εκτίμηση του κινδύνου οστεοπόρωσης

· Σαν μέθοδος ανίχνευσης και εκτίμησης της σοβαρότητας της νόσου

· Η εκτίμηση ασθενών με διαταραχές του μεταβολισμού που έχουν επίπτωση στα οστά

· Η παρακολούθηση και εκτίμηση της αντιοστεοκλαστικής θεραπείας

Ανδρική οστεοπόρωση

Η οστεοπόρωση είναι μία σιωπηλή νόσος που χαρακτηρίζεται από μειωμένη αντοχή των οστών και προδιαθέτει σε κίνδυνο για κατάγματα όπως αναφέραμε και παραπάνω.

Όμως δεν αφορά μόνο τον γυναικείο πληθυσμό αλλά και τον ανδρικό αφού το ποσοστό των ανδρών που χάνουν την ζωή τους από τέτοια κατάγματα σύμφωνα με έρευνες ανέρχεται στο 14,1% ενώ των γυναικών είναι στο 5,4%.

Για ποιο λόγο εμφανίζουν οστεοπόρωση οι άντρες;

Ο κύριος λόγος που οι άνδρες εμφανίζουν οστεοπόρωση είναι η ηλικία, οπότε μιλάμε για γεροντική οστεοπόρωση. Με την πάροδο της ηλικίας ο μηχανισμός της ανανέωσης των οστών και κυρίως η παραγωγή καινούργιου οστού γερνάει. Το αποτέλεσμα είναι ο σκελετός να έχει μειωμένη αντοχή λόγω μειωμένης οστικής μάζας.

Πότε πρέπει οι άνδρες να ελέγχονται;

Όλοι οι άντρες άνω των 70 ετών πρέπει να ελέγχονται για οστεοπόρωση!

Μικρότερες ηλικίες (50-69 ετών) ελέγχονται μόνο αν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου:

Ιστορικό κάταγμα μετά τα 50

Υπογοναδισμός (μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης)

Υπερπαραθυροειδιμός (διαταραχή στο μεταβολισμό του ασβεστίου)

Υπερθυρεοειδιμός (υπερλειτουργία θυρεοειδή)

Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

Χρήση κορτιζόνης σε μεγάλες δόσεις για μεγάλα χρονικό διάστημα

Χρήση φαρμάκων ανάλογων ως θεραπεία σε καρκίνο προστάτη

Κάπνισμα- κατάχρηση αλκοόλ

Κάθε πότε πρέπει να επαναλαμβάνεται η μέτρηση;

Κάθε ένα με δύο χρόνια για την εκτίμηση και πιθανή αλλαγή της θεραπείας σε ασθενείς που θα αρχίσουν θεραπεία μετά την μέτρηση

Μετά από τριετία ή πενταετία σε ασθενείς που δεν κρίθηκαν αναγκαία η χορήγηση θεραπείας μετά την μέτρηση.

Συμπερασματικά η οστεοπόρωση δεν εκδηλώνει συμπτώματα και έτσι ο ασθενείς συνήθως φτάνει στον γιατρό όταν η νόσος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο και έχει ήδη υποστεί το πρώτο κάταγμα. Συνεπώς οφείλουμε να είμαστε συνεπείς με τις εξετάσεις μας.

Η πρόληψη σώζει ζωές!

Πηγές:
v https://journals.lww.com/indjem/fulltext/2012/16030/Teriparatide___Indications_beyond_osteoporosis.5.aspx

v https://affidea.gr/news/osteoporosi-ola-osa-prepei-na-gnorizoume/

v https://osteon.gr/conditions/osteoporosi/

v https://www.osto.gr/menu-skeletiki-ygeia/osteoporosis/menu-andriki-osteoporosi

*Τεχνολόγος Ακτινολόγος
Απόφοιτη Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Μεταπτυχιακές σπουδές Μυοσκελετικής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Από την έντυπη έκδοση του «Σαμιακού Βήματος»