Σχέδια Βελτίωσης - Άνιση κατανομή πόρων μεταξύ νησιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και άτυπος αποκλεισμός Σάμου & Ικαρίας

«Με αφορμή την έκδοση της απόφασης ανάρτησης αποτελεσμάτων διοικητικού ελέγχου των αιτήσεων στήριξης για ένταξη στη Δράση 4.1.5 «Υλοποίηση επενδύσεων με στόχο την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ψηφιακή οικονομική ανάκαμψη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων» του ΠΑΑ γνωστών και ως Σχεδίων Βελτίωσης στο πλαίσιο της υπ.αριθμ.534/2023 πρόσκλησης, διαπιστώσαμε:

1. Την κραυγαλέα ανισοκατανομή των πόρων μεταξύ των Περιφερειακών Ενοτήτων του Βορείου Αιγαίου με τη Σάμο να λαμβάνει μόλις το 0,92% της χρηματοδότησης ή το ποσό των 77.373,87 ευρώ και την Ικαρία το 0% από το διαθέσιμο προϋπολογισμό των 8.442.831,26 ευρώ. Σε απόλυτους αριθμούς είναι επιλέξιμα προς ένταξη μόλις 3 από τη Σάμο και 0 από την Ικαρία από τα 143 σχέδια βελτίωσης που θα ενταχθούν με αυτό τον προϋπολογισμό.

2. Την ιδιαίτερα υψηλή βάση ένταξης των 81,47 μορίων η οποία είναι η υψηλότερη μεταξύ των 13 Περιφερειών της Επικράτειας.

3. Τις ιδιαίτερα υψηλές βαθμολογίες που έτυχαν οι προτάσεις από τις Π.Ε. Λέσβου, Λήμνου και Χίου.

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ανακοίνωσε στις 23.04.2024 με Δελτίο Τύπου την αύξηση του προϋπολογισμού των Σχεδίων Βελτίωσης σε όλες τις Περιφέρειες της Ελλάδας. Στο Βόρειο Αιγαίο ο διαθέσιμος προϋπολογισμός θα είναι 13.800.000 ευρώ επιτρέποντας την ένταξη άλλων 105 προτάσεων εκ των οποίων μόλις 14 από τη Σάμο και 1 από την Ικαρία. Η νέα βάση ένταξης θα διαμορφωθεί στα 77,10 μόρια παραμένοντας η υψηλότερη στην Επικράτεια.

Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου συνίσταται από 5 Περιφερειακές Ενότητες που περιλαμβάνουν τα 5 νησιά Λέσβο, Λήμνο, Ικαρία, Σάμο και Χίο και μέσα σε αυτές περιλαμβάνονται και τα πολύ μικρά κατοικημένα νησιά Άγιος Ευστράτιος, Θύμαινα, Φούρνοι, Οινούσσες και Ψαρά. Αποτελεί μία ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας περιφέρεια στα ανατολικά σύνορα της χώρας μας με σοβαρά οικονομικά και διαρθρωτικά προβλήματα και κύριες πηγές εσόδων τον αγροδιατροφικό τομέα, τη ναυτιλία και τον τουρισμό. Αν και τα ποσοστά των επαγγελματιών αγροτών ποικίλλουν από νησί σε νησί π.χ. είναι μεγαλύτερα σε Ικαρία, Λέσβο και Λήμνο σε σχέση με Σάμο και Χίο, επειδή δεν διαθέτουμε ακριβή στοιχεία θα παραθέσουμε έναν πίνακα με τα πληθυσμιακά στοιχεία των Περιφερειακών Ενοτήτων σε σχέση με την κατανομή των πόρων της Δράσης 4.1.5. Στις τιμές του πίνακα λαμβάνεται υπόψη η αύξηση του προϋπολογισμού στα 13.800.000 ευρώ και τα σχέδια που θα εγκριθούν με βάση τη σειρά βαθμολογίας σε αυτή τη φάση (προ ενστάσεων). Επίσης γίνεται μία αναγωγή στα ποσά που θα «έπρεπε» κανονικά να κατανεμηθούν βάσει πληθυσμιακών στοιχείων στις Περιφερειακές Ενότητες βάσει της Απογραφής 2021 στην τελευταία στήλη του πίνακα.

Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στον παραπάνω πίνακα οι Π.Ε. Σάμου και Ικαρίας αναλογικά με τον πληθυσμό τους θα λάβουν ένα ελάχιστο ποσοστό του αυξημένου προϋπολογισμού των 13.800,00 ενώ σε σχέση με τον πληθυσμό τους πάντα οι Π.Ε. Λέσβου και Λήμνου θα λάβουν πολύ μεγαλύτερο τμήμα της πίττας του προϋπολογισμού.

Οι αιτίες για την παραπάνω άδικη και άνιση μεταχείριση μπορούν να αποδοθούν εν πρώτοις στη βαθμολόγηση των κριτηρίων που έχουν τεθεί τόσο από το ΥΑΑΤ όσο και από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

Με βάση λοιπόν τα κριτήρια της πρόσκλησης βαθμολογούνται κατά προτεραιότητα: 

Α) οι μεγάλες σε ΤΑ εκμεταλλεύσεις το οποίο ευνοεί κυρίως Λέσβο και Χίο,

Β) οι εκμεταλλεύσεις με συστήματα ποιότητας (βιολογική γεωργία-ολοκληρωμένη διαχείριση) ή με καλλιέργειες-εκτροφές με ΠΟΠ-ΠΓΕ άνω του 50% (Μαστίχα στη Χίο, Ελαιοκαλλιέργεια με Κολοβή/Αδραμυττινή στη Λέσβο και με Θρούμπα σε Χίο-Σάμο-Ικαρία και Αιγοπροβατοτροφία σε Λέσβο-Λήμνο, Αμπελοκαλλιέργεια σε όλα τα νησιά (ΠΟΠ σε Σάμο-Λήμνο και ΠΓΕ στα υπόλοιπα), Μανταρίνι στη Χίο). Η συνθήκη αυτή δεν ευνοεί μικτές εκμεταλλεύσεις (με ποικιλία δενδρώνων, αμπέλια, κηπευτικά και μελίσσια) που είναι σύνηθης στη Σάμο και στην Ικαρία, καθώς συχνά υπολείπεται του 50% το ΠΟΠ-ΠΓΕ. Στην περίπτωση της βιολογικής, αποφασίστηκε αυθαίρετα και παράλογα οι βιοκαλλιεργητές που ξεκίνησαν το 2022, να μη λάβουν σχετική μοριοδότηση γεγονός που έπληξε τη Σάμο καθώς τα υπόλοιπα νησιά λαμβάνουν αυτά τα μόρια από τα ΠΟΠ-ΠΓΕ.

Γ) Η συμμετοχή σε συνεταιρισμούς η οποία ευνοεί επίσης Λέσβο και Χίο όπου ελαιοκαλλιεργητές, κτηνοτρόφοι και μαστιχοπαραγωγοί είναι στο σύνολο τους συνεταιρισμένοι. Συνεταιρισμοί ενεργοί δεν βρίσκονται στην Ικαρία ενώ στη Σάμο ο ΕΟΣΣ και ο Μελισσοκομικός δεν καλύπτουν το σύνολο των παραγωγών. 

Δ) Η συμβολαιακή γεωργία όπου στη Σάμο ενώ τυπικά υφίσταται στην περίπτωση των οινοποιείων δεν αναγνωρίστηκε από τη γνωμοδοτική της ΔΑΟΚ Σάμου καθώς δεν ικανοποιούνταν οι προϋποθέσεις που είχε θέσει η πρόσκληση.

Ε) Οι καινοτόμες επενδύσεις όπου υποψιαζόμαστε ότι μπήκαν από τους ενδιαφερόμενους κυρίως για το κυνήγι της μοριοδότησης και όχι γιατί (οι περισσότεροι) πραγματικά τις χρειάζονται με αποτέλεσμα την κατασπατάληση πόρων, την παράκαμψη πραγματικών αναγκών και τη διαστρέβλωση των αποτελεσμάτων.

ΣΤ) Τα κριτήρια της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου ναι μεν προσπάθησαν να ικανοποιήσουν τις κύριες καλλιέργειες/ εκτροφές κάθε νησιού πριμοδοτώντας ουσιαστικά ελιές, αμπέλια, μαστίχα, κτηνοτροφία. Στη Σάμο και στην Ικαρία όμως δεν έχουμε μόνο ελιές και αμπέλια. Η μελισσοκομία είναι ένας ιδιαίτερα ανεπτυγμένος κλάδος, όπως επίσης και τα εσπεριδοειδή, τα κηπευτικά (υπαίθρια και θερμοκηπίου), οι πατάτες, η ανθοκομία (ορχιδέες), τα αρωματικά φυτά, η συκιά και δευτερευόντως τα μηλοειδή με τα πυρηνόκαρπα στα ορεινά, η χαρουπιά και τα ακρόδρυα σε συγκαλλιέργεια με τις ελιές κυρίως. Οτιδήποτε λοιπόν παρέκλινε από την πεπατημένη: ελιά, αμπέλι, αροτραίες, ζώα απλά έχανε μόρια και σε ένα τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον όπως αυτό της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου έχασε και το εισιτήριο της έγκρισης.

Με βάση τα παραπάνω οι περισσότεροι νέοι αγρότες της τελευταίας πρόσκλησης δεν θα μπορέσουν να βοηθηθούν στις γεωργικές επενδύσεις που απαιτούνται για να ολοκληρώσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια, ενώ σε συνδυασμό με τη μείωση της παραγωγής λόγω της κλιματικής αλλαγής και την περικοπή των επιδοτήσεων οι αγρότες της Σάμου και της Ικαρίας αποθαρρύνονται γενικότερα από το να ασκήσουν και να αναπτύξουν το επάγγελμα τους. Το μήνυμα που λαμβάνουν από το κράτος είναι μάλλον του τύπου αφήστε τις τσάπες και τα κατσούνια και πιάστε τους δίσκους και τις σφουγγαρίστρες. Μήπως άραγε τα νησιά μας προορίζονται για ειδική οικονομική ζώνη τουρισμού στους κρατικούς σχεδιασμούς; Μήπως πρέπει να φθηνύνει κι άλλο η γη για να είναι προσιτή σε Τουρκογερμανούς επενδυτές;

Εμείς ζητάμε:

1. Να ξαναελεγχθούν οι φάκελοι για την μοριοδότηση των προτάσεων, ιδίως σε σχέση με τις καινοτόμες επενδύσεις και να διερευνηθούν περιπτώσεις σκόπιμης υπερτιμολόγησης.

2. Το συμπληρωματικό ποσό του προϋπολογισμού για τη Δράση 4.1.5 να κατανεμηθεί με πληθυσμιακά κριτήρια σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων.

3. Στις επόμενες προσκλήσεις σχετικών Μέτρων/Δράσεων (Νέοι Γεωργοί, Σχέδια Βελτίωσης κ.λ.π.) ο προϋπολογισμός να κατανέμεται με βάση πληθυσμιακά κριτήρια σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων και όχι σε επίπεδο Περιφέρειας. Να υπάρξει επίσης ειδική μέριμνα για τα πολύ μικρά νησιά (Αγ. Ευστράτιος, Θύμαινα, Φούρνοι, Οινούσες, Ψαρά) καθώς με τα υπάρχοντα κριτήρια δεν υπάρχει περίπτωση να λάβουν σχετικούς πόρους.

Για τα παραπάνω υπενθυμίζουμε ότι στα πλαίσια ενίσχυσης των αγροτών λόγω φυσικών καταστροφών προτάχθηκαν κι εγκρίθηκαν κατά προτεραιότητα οι υποψήφιοι των Π.Ε. Έβρου, Ρόδου καθώς και διακριτών Δήμων των Περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας. Στη Σάμο είχαμε τον καταστρεπτικό σεισμό του 2020 με τις πληγές που άφησε να είναι ακόμα ανοιχτές. Μπορεί κάλλιστα να υπαχθεί και η Π.Ε. Σάμου σε σχετική κατηγορία.

Οι Γεωπόνοι-Μελετητές Σάμου

Γεραπετρίτης Γεώργιος

Κοκκώνης Εμμανουήλ

Παππάς Αθανάσιος

Παππάς Γεώργιος

Τριανταφύλλου Ευάγγελος

Χαρμπής Θεόδωρος»