Άρης Γ. Χαραλαμπάκης - «Χειραψία με την αθανασία» - Βιβλιοπαρουσίαση από τον Χρίστο Λάνδρο

Άρης Γ. Χαραλαμπάκης, «Χειραψία με την αθανασία», ποίηση, εκδ. Αγγελάκη, Αθήνα 2022. Από τον τίτλο ο λογοτέχνης ιατρός καρδιολόγος «χειραψία με την αθανασία» παραπέμπει τον αναγνώστη σε μεταφυσικούς προσανατολισμούς. Η νέα του ποιητική συλλογή προστίθεται σε δεκατέσσερις προηγούμενες και σε ένα ακόμη εκλαϊκευμένο ιατρικό - καρδιολογικό βιβλίο.

Κεντρικό θέμα του στην ποιητική του συλλογή είναι οι υπαρξιακές και μεταφυσικές αναζητήσεις του ανθρώπου, τα «αρχέγονα» ερωτήματα που σχετίζονται με τη ζωή και το θάνατο, την αθανασία της ψυχής, τον σκοπό της ζωής στη γήινη παρουσία της, που υπονοεί τη συνέχισή της μετά το θάνατο και άλλα. Αυτά τα ερωτήματα αποτέλεσαν και την αφορμή ή την πρόκληση για τις ποιητικές του συνθέσεις. 

Άρης Γ. Χαραλαμπάκης

Ο ίδιος, όχι μόνο προσωπικά, αλλά και λόγω επαγγέλματος έζησε πολλαπλά τον ανθρώπινο πόνο, τον θάνατο και τις συνέπειές του στους «περιλειπόμενους», κατά το αποστολικό ανάγνωσμα. Στα ποιήματά του αντιπαραθέτει την κινητήρια δύναμη της δημιουργίας, την αγάπη στον άνθρωπο, την ελπίδα και την αυτογνωσία, υπερβαίνοντας το αναπάντητο ερώτημα αν ο θάνατος σημαίνει την ανυπαρξία ή την αρχή μιας άλλης ζωής. Ωστόσο, αν και ο ορθολογισμός απορρίπτει την έννοια της αιωνιότητας, εντούτοις η μνήμη, η επιθυμία για την αθανασία της ψυχής δημιουργούν άλλες βεβαιότητες ως αντίβαρο στον ανθρώπινο πόνο. Αυτή η προσδοκία κάνει τον άνθρωπο «για τις αγιάτρευτες πληγές/ στο Αεί [να] γλυκοκουρνιάζει…». 

Η επιστήμη είναι αλήθεια πως προσπαθεί ανά τους αιώνες να ανακαλύψει τα μυστικά της ζωής, αλλά αδυνατεί να ερευνήσει «τα άδυτα» της ύπαρξης. Πάνω σ’ αυτές τις ιδέες ο Άρης Χαραλαμπάκης, ποιητικά επιχειρηματολογώντας, καταλήγει στο συμπέρασμα αδυναμίας της επιστημονικής έρευνας. «Κι εσύ βρε άνθρωπε σοφέ,/ έφτασες ως τ’ αστέρια/ μα χώμα μόνο έφερες/ κι ούτε σταλιά απ’ το φως τους».

Το πρώτο μέρος της συλλογής με τίτλο «Δίψα αιωνιότητας» περιλαμβάνει 52 ποιήματα. Άλλα τόσα (52) περιέχει και το δεύτερο μέρος με τίτλο «Η ηχώ της απουσίας». Και στις δυο ενότητες προηγείται επεξηγηματική εισαγωγή για την πληρέστερη κατανόηση των ποιημάτων.

Η απώλεια αγαπημένου προσώπου, όταν συμβαίνει, είναι μια αδυσώπητη κατάσταση που βυθίζει σε πένθος στενό και ευρύ οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. «Όντως φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον» λέει ο υμνωδός και ο αρχαίος ποιητής χαρακτηρίζει τον άνθρωπο «σκιάς όναρ», «αλλ’ όταν αίγλα διόσδοτος έλθη, λαμπρόν φέγγος έπεστιν ανδρών και μείλιχος αιών» (Μα σαν τον βρει αίγλη θεόσταλτη, φέγγος λαμπρό τον αγκαλιάζει κι είναι γλυκύτατη η ζωή του ανθρώπου. [μετ. Γ. Οικονομίδης]). Μετά την απώλεια ακολουθούν συντριβή, απελπισία, θυμός, ενοχές, αμφισβήτηση υπαρξιακών και μεταφυσικών ιδεών, κλονισμός της πίστης, που συνοδεύουν την περίοδο του πένθους μέχρις ότου ο άνθρωπος συμβιβαστεί με την ιδέα της απώλειας ως μιας πραγματικότητας που δεν μπορεί να αλλάξει και έως ότου αναζητήσει τρόπους αντιμετώπισης στην συντροφικότητα, την αλληλεγγύη, την αγάπη. 

Στο ποίημά του «Μικρός θεός» ο Άρης Χαραλαμπάκης δηλώνει πόσο αδύναμος είναι ο άνθρωπος μπροστά στο θάνατο: «Μικρός θεός ο άνθρωπος/ σοφός και παντοδύναμος.// Κι όμως εμπρός στο θάνατο/ και στα μετά απ’ αυτόν,/ μένει σαν άγαλμα βουβός/ και τόσο δα μικρός.// Κι αυτό για να λογάται/ πως το ανάστημά του/ φτάνει μόνο ν’ αγγίζει/ τον κόσμο των φθαρτών».

Αυτή η διαπίστωση (της αδυναμίας του ανθρώπου και της πρόσκαιρης παρουσίας του στη γη, που συχνά επαναλαμβάνονται με διάφορους τρόπους και εκφράσεις) οδηγεί τον ποιητή σε γενικεύσεις για τη ζωή και την ανθρωπότητα, στην οποία θα έλειπαν οι δυστυχίες που συντελούν στην απώλεια, αν επικρατούσε η αγάπη και η συμφιλίωση, κι αν γινόταν κατανοητή η προσωρινότητα της ζωής. Στο ποίημα «Αν» είναι σαφής: «Θα ‘τανε με παράδεισους/ η γη μας στολισμένη/ αν λάμπανε στα μάτια μας/ αγάπη και στοργή// Αν έλειπαν οι πόλεμοι/ τα μίση, η προσφυγιά/ η πείνα κι η απανθρωπιά/ απ’ τον πλανήτη γη// Αν σκέπτονταν οι άνθρωποι/ πως είναι η ζωή μικρή/ κι ο θάνατος για όλους μας/ κάπου παραμονεύει.» .

Τα ποιήματα του Άρη Χαραλαμπάκη, γραμμένα με παραδοσιακά μέτρα αλλά αποφεύγοντας πολλές φορές τους ομοιοκατάληκτους στίχους, αγγίζουν μεγάλα θέματα υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου και σύγχρονα ζητήματα όπως των πολέμων και της προσφυγιάς. Όλα μαζί τείνουν στην προσδοκία της ειρήνης του κόσμου και της αθανασίας της ψυχής και σε ιδέες που κάνουν καλύτερο τον άνθρωπο.

Σάμος, 25-5-2022
Χ. Λάνδρος

Από την έντυπη έκδοση του «Σαμιακού Βήματος»