Άνοιξε δρόμους στην έρευνα της σαμιακής ιστορίας και με την συστηματική του έρευνα ανέδειξε τις ιδιαιτερότητές της: Κίνημα Καρμανιόλων 1805-1812, Σαμιακή επανάσταση και Σαμιακή Πολιτεία 1821-1834, τη λειτουργία του ηγεμονικού καθεστώτος, τις πολλές και πολυποίκιλες συγκρούσεις των φορέων εξουσίας σε διάφορες περιόδους της νεότερης ιστορίας, κ.ά. Ακάματος ερευνητής των ιστορικών τεκμηρίων ανέσυρε από το σκοτάδι των αρχείων (δημόσιων και ιδιωτικών) έγγραφα που αξιοποίησε στις μελέτες του ρίχνοντας φως σε πλευρές της ζωής που ήταν άγνωστες. Ως βουλευτής το 1990 πάσχισε να αποκτήσει το Αρχείο τη νέα του στέγη, τις παλιές φυλακές.
Οι αναφερόμενες εκδόσεις αποτελούν τα πρώτα ιστορικά του έργα για τη Σάμο μετά τη διδακτορική του διατριβή με θέμα το Δημόσιο Δίκαιο στην Σάμο κατά την Τουρκοκρατία, την Επανάσταση και την Ηγεμονία.
Στην εισαγωγή της πρώτης μελέτης εξηγεί ο ίδιος γιατί επέλεξε να βιογραφήσει τον Ιωάννη Λεκάτη και να αναδείξει το κίνημα των Καρμανιόλων: «Η μελέτη των προεπαναστατικών κοινωνικών συγκρούσεων στη Σάμο και η έρευνα των απελευθερωτικών αγώνων της έχει αναγκαστικά επίκεντρο τον Λογοθέτη Λυκούργο…Οι βασικοί μας ιστοριογράφοι (εννοεί τον Επαμεινώνδα Σταματιάδη, κυρίως) είδαν τα γεγονότα ρομαντικά και έντονα ιδεαλιστικά, έτσι που τα σύνδεσαν με το χαρισματικό πρόσωπο του Λυκούργου, αφού υποτίμησαν ή μηδένισαν ή δεν αξιολόγησαν σαν καίριο ιστορικό δεδομένο την ύπαρξη του κινήματος των Καρμανιόλων…Από την ανάγκη αναστήλωσης των αγωνιστών του «καρμανιολισμού» που οι μέχρι τώρα ιστοριογραφία μας ουσιαστικά αγνόησε, επιχειρείται μια πρώτη βιογράφηση του Ιωάννη παπά – Σταμάτη Λεκάτη».
Ο Α. Σεβαστάκης με αυτή του τη δήλωση δίνει το στίγμα που ακολούθησε σε όλη την πορεία του μελετώντας τα σαμιακά πράγματα της περιόδου της Επανάστασης, και τις συνθήκες που προετοίμασαν τη συμμετοχή των Σαμίων σε αυτή. Ο Ιωάννης Λεκάτης, λόγιος και γλωσσομαθής υπήρξε γραμματέας του δεσπότη Κύριλλου, μυήθηκε από αυτόν στην Φιλική Εταιρεία και υπήρξε η πρώτη επαναστατική «φωνή» στη Σάμο. Στη συνέχεια διετέλεσε γραμματέας του Γενικού Διοικητηρίου «για να κρατεί καθαράν αντιγραφήν των όσων γράφει εσωτερικών γραμμάτων του Γενικού Διοικητηρίου, να κρατή εφημερίδα τακτικήν των πράξεων του Γεν. Διοικητηρίου και να εκθέτη τα πρακτικά των Γενικών Συνελεύσεων». ΄Οντως, πολλά έγγραφα που ευρίσκονται σήμερα στα Γενικά Αρχεία της Σάμου είναι γραμμένα από αυτόν σε μια όμορφη και ευανάγνωστη γραφή. Ο Λεκάτης ακολούθησε την πορεία όλων σχεδόν των πρωταγωνιστών Καρμανιόλων. Στο 1834 ακολούθησε στην εξορία τον Λυκούργο, παρ’ ότι είχε διαφωνήσει μ’ αυτόν, τον δεσπότη Κύριλλο και άλλους. Ξαναγύρισε «για να γκρεμίσει με την Επανάσταση του 1849 την τυραννία του ηγεμόνα Βογορίδη…» Τον είχαν καλέσει οι πληρεξούσιοι των πόλεων και των χωριών της Σάμου «ομοφώνως» και τον εξέλεξαν πρόεδρο της έκτακτης γενικής συνέλευσης στον Πύργο. Υπέργηρος θα προσπαθήσει να του δοθεί μια μικρή σύνταξη ώστε να μπορέσει να επιβιώσει.
Η δεύτερη μελέτη αναφέρεται στην περίοδο της Σαμιακής Πολιτείας, 1830-1834, και στον ρόλο του Λυκούργου κατά την περίοδο που η Σάμος διεκδίκησε διά της διπλωματικής οδού να ενταχθεί στο νέο Ελληνικό κράτος. Είναι η πρώτη μιας σειράς μελετών του με θέμα την ταραγμένη και εξαιρετικά επικίνδυνη για τους Σάμιους εποχή που όπως όλοι γνωρίζουμε δεν είχε αίσιο τέλος. Γράφει στην εισαγωγή του[1]: «Πρόσφατη έρευνα στο Ιστορικό Αρχείο Σάμου εντόπισε άγνωστα μέχρι σήμερα έγγραφα που συμπληρώνουν όπως πιστεύω σημαντικά κενά της ιστορικής μας γνώσης. Στον χαρτόδετο τόμο του Αρχείου με τίτλο Πρακτικά και αποφάσεις της Βουλής των Σαμίων 1836-1848 έχουν παρεμβληθεί και σταχωθεί άγνωστο πότε, 32 φύλλα χωρίς αρίθμηση σελίδων που αποτελούσαν τμήμα βιβλίου Εξερχομένων του Διευθυντηρίου Σάμου του έτους 1833. Στο σωζόμενο τμήμα έχουν καταγραφεί 127 έγγραφα του Διευθυντού Σάμου Λ. Λυκούργου και χρονολογικά καλύπτουν διάστημα από 17 Ιουλίου μέχρι 25 Αυγούστου 1833»
Η μελέτη χωρίζεται σε δύο μέρη. Γράφει στην εισαγωγή: «Στο πρώτο μέρος επιχειρείται η σύντομη ιστορική ένταξη, κατάληξη, ανάλυση και αξιολόγηση των πληροφοριών που περιέχονται άμεσα ή έμμεσα στα έγγραφα καθώς και η σκιαγράφηση του διοικητικού συστήματος της Σάμου κατά την περίοδο 1830-1834. Στο δεύτερο μέρος δημοσιεύονται τα έγγραφα «χωρίς τήρηση των γνωστών αρχών της φιλολογικής επιστήμης, αλλά πάντως χωρίς καμιάν αλλοίωση ή οποιαδήποτε αλλαγή του κειμένου τους, της στίξης ή της ορθογραφίας».
Αυτήν την αρχή, της μη αλλοίωσης και μη επιλεκτικής επιλογής των πηγών, την τήρησε σε όλες του τις μελέτες, που ήταν πολλές, και ήταν ένας από τους λόγους που αποτέλεσε για μας τους νεότερους έναν πραγματικό δάσκαλο στην πορεία για την ανάγνωση του παρελθόντος.
Αγγέλα Χατζημιχάλη
Προϊσταμένη ΓΑΚ Σάμου
[1] Η έρευνα γίνεται πριν το 1986, έτος έκδοσης της μελέτης, όταν η υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Σάμο, που τότε λεγόταν Ιστορικό Αρχείο, στεγαζόταν στο ισόγειο του κτηρίου της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και υπηρετούνταν από τον αείμνηστο Ηρακλή Μιχαλιάδη, άγρυπνο φύλακα και άοκνο εργάτη των Αρχείων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου