Λίγα λόγια για την ταινία
Στην Γ' Εθνική της Σαρδηνίας, η Atletico Pabarile είναι η
ντροπή του χωριού: ατάλαντοι, ανίδεοι, ακόμα και ανήλικοι, παίκτες, τυφλός
προπονητής. Το γήπεδο χωμάτινο, οι κερκίδες άδειες, κατσίκια να διακόπτουν τον
αγώνα για να διασχίσουν το χώρο. Στην ουσία οι φτωχοί, απλήρωτοι εργάτες του
χωριού γνωρίζουν την ήττα σε όλα τους τα επίπεδα: καθημερινά δουλεύουν για τον
φεουδάρχη (και ιδιοκτήτη της αντίπαλης, νικητήριας ομάδας Montecrastu) ο οποίος
τους εξαπατά και τους κλέβει, τις Κυριακές, φεύγουν από το γήπεδο διπλά
ηττημένοι από τον ίδιο. Μέχρι που όλα αλλάζουν. Επιστρέφει ο Ματσούτζι - το
αστέρι του χωριού που είχε πάρει μεταγραφή σε ομάδα της Αργεντινής. Με τη
βοήθειά του, η Atletico Pabarile αρχίζει και κερδίζει τον έναν αγώνα μετά τον
άλλον. Μέχρι που φτάνει στον τελικό της κατηγορίας με την Montecrastu. Σε αυτό
το σημείο συναντάμε τον Διαιτητή Κρουσιάνι, ο οποίος έχει κι εκείνος τη δική
του ιστορία. Εχει αποσταλεί στην Γ' Εθνική ως τιμωρία: ένα σκάνδαλο διαφθοράς
τερμάτισε άδοξα τη διεθνή του καριέρα. Πώς θα κρίνει αυτό τον τελικό, που δεν
σημαίνει τίποτα για τον ίδιον αλλά είναι ιστορικός για το χωριό;
Κριτική από το Φοίβο Κρομμύδα:
Ο Διαιτητής: Μία πραγματική κινηματογραφική αποκάλυψη
Αν είστε οπαδοί των Monty Python σε σημείο φανατισμού,
σίγουρα θυμάστε όχι απλά τις ταινίες, αλλά και τα σκετσάκια της σειράς τους.
Οπότε, πολύ πιθανόν να θυμάστε μια τέλεια παρωδία που είχαν κάνει στη
σκηνοθεσία του Pasolini, θέτοντας ως βάση για τις εικόνες του σεξ και του
θανάτου που αποτελούν ένα θεματικό leitmotif του σκηνοθέτη σε έναν απλό αγώνα
κρίκετ στο τελευταίο επεισόδιο της τρίτης σεζόν. Ο Διαιτητής (L’ Arbitro),
λοιπόν, του πρωτοεμφανιζόμενου Paolo Zucca, μοιάζει σαν να ξεκίνησε με το
συγκεκριμένο σκετς ως βάση του, όχι ως κόπια, αλλά ως μια γόνιμη διασκευή μιας
παλιάς ιδέας σε ένα sui generis διαμαντάκι, το οποίο οφείλει να μας απασχολήσει
κατιτίς παραπάνω.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Για την ακρίβεια από τα
πρώτα γράμματα που σπάνε το μαύρο της οθόνης. Η ρήση του Albert Camus σχετικά
με τα μαθήματα ζωής που του έδωσε το ποδόσφαιρο είναι η «επιγραφή της εισόδου»
στη συγκεκριμένη ταινία, μια φράση που συνοψίζει άψογα το περιεχόμενό της.
Γιατί μπορεί φαινομενικά να πρόκειται για μια κωμωδία καταστάσεων με κοινωνικές
προεκτάσεις, αλλά όσο συνεχίζει, κάνει πιο έκδηλους τους στοχασμούς της πάνω σε
βαθιά θέματα. Τα οποία ναι μεν τα εξετάζει ήδη από τον υπέροχα φωτογραφημένο
πρόλογο, αλλά στη συνέχεια τα ξαναθέτει επί χάρτου και μαυρίζει κάπως τη
στερεοτυπική κωμική εικόνα που κάποιος θεατής μπορεί να είχε σχηματίσει μέχρι
εκείνη τη στιγμή. Γιατί μπορεί μεν να είναι μια ταινία αστεία και ευχάριστη,
αλλά αυτό δε συνεπάγεται πως δεν μπορεί να γίνει το επόμενο βήμα. Αλλά ο Zucca
δε δείχνει να έχει διαθέσεις συμβιβασμού, αντιθέτως, ξεκαθαρίζει πως είναι
σκηνοθέτης με όραμα, σκεπτόμενος και, πάνω απ’ όλα, ταλαντούχος. Ως Ιταλός
μπορεί να έχει το ποδόσφαιρο στο αίμα του, αλλά αυτό δεν αναιρεί ότι δε δύναται
να μεταφράσει τις εικόνες ενός ματς σε μια ολοκληρωμένη, αλληγορική ταινία
σχετικά με την κοινωνία.
Γιατί, τελικά, τι δίδαξε τον Zucca το ποδόσφαιρο για την
ανθρώπινη ζωή; Τον θρησκευτικό φανατισμό που ξεκινά από την απλή λατρεία μιας
ομάδας για να καταλήξει σε πράξεις φρικτές, που βασίζονται στην καλλιέργεια της
δυσανεξίας στον «αλλόθρησκο», κάτι που μπορεί να πάρει διαστάσεις υπέρμετρα
βίαιες. Πως ακόμη και αν κάποιοι ανήκουν στο ίδιο μέτωπο, δεν παύουν να έχουν
και τις μεταξύ τους έριδες, το «αδελφοκτόνο» συναίσθημα δεν καταπραΰνεται από
το ανήκειν. Πως ακόμα και ο πιστός στο δόγμα και αγνός στην ψυχή μπορεί να
διαφθαρεί προκειμένου να φτάσει στην υποσχόμενη μακαριότητα και να περάσει μια
οργισμένη κρίση στην πίστη του. Πως οι πλάγιες, ανήθικες τακτικές και
συνεργασίες επίτευξης ενός ανέντιμου σκοπού υπάρχουν σε όλα τα κοινωνικά
στρώματα, κάτι προφανές αλλά παρόν. Και, τελικά, πως η ύλη δεν είναι τίποτα
μπροστά στο πνεύμα, το οποίο αν δαμαστεί, επιτυγχάνει την εσωτερική ηρεμία και
τον αυτοέλεγχο, όταν ο άνθρωπος πορεύεται με βάση τα διδάγματά του. Όλα αυτά
είναι παρόντα στην ταινία του και δοσμένα με εξαιρετικές εικόνες.
Όσο για τη σκηνοθεσία του, λίγα πράγματα μπορούν να
ειπωθούν. Όχι επειδή δεν έχει κάτι το ιδιαίτερο, αλλά, αντίθετα, επειδή είναι
αδιαμφισβήτητη η δημιουργική του δεινότητα. Στις ασπρόμαυρες εικόνες του,
ουδέποτε παύει να υπάρχει η θέληση για το χτίσιμο ενός καλαίσθητου, μνημειώδους
πλάνου που αφήνει το τοπίο να πει όσα οι πρωταγωνιστές δε λένε. Ο θάνατος είναι
πανταχού παρών με έναν σαρδόνιο τρόπο, είτε αυτός αφορά σε ένα γήπεδο δίπλα από
ένα νεκροταφείο, είτε στον τυφλωμένο από μίσος όχλο. Και, μάλιστα, δε διστάζει
να μας δείξει την εις βάθος ανάγνωση που έχει κάνει στο ιδίωμα του spaghetti
western, στήνοντας ολόκληρους ποδοσφαιρικούς αγώνες σαν μια μονομαχία του
Sergio Leone, με μεγάλες δόσεις παραλόγου και κωμικών στοιχείων. Είτε στατικός,
είτε κινούμενος, ο Zucca δε σταματάει να εκλύει φαντασία και να αποδεικνύει ότι
το σινεμά μπορεί να βρει και τα επόμενα ταλέντα του όταν οι μεγάλοι που έχουν
απομείνει αποσυρθούν.
Είτε έχετε είτε δεν έχετε ιδέα από ποδόσφαιρο (εγώ δεν έχω),
η ταινία αυτή θα σας εκπλήξει πολύ ευχάριστα. Θα σας αποδείξει πως η κωμωδία
εξακολουθεί να προσφέρει ποιότητα και αφορμή για σκέψη, χωρίς να εμπίπτει σε
κανέναν εξαναγκασμό πολιτικής ορθότητας. Η καλύτερη σάτιρα που είδα εδώ και
χρόνια.
Ιταλία, Αργεντινή , 2013, Ασπρόμαυρο
Παραγωγή: Αμιντέο Παγκάνι
Σκηνοθεσία: Πάολο Ζούκα
Σενάριο: Πάολο Ζούκα, Μπάρμπαρα Αλμπέρτι
Φωτογραφία: Πατρίτσιο Πατρίτσι
Μοντάζ: Γουόλτερ Φασάνο, Σάρα ΜακΤιγκ
Πρωταγωνιστούν: Στέφανο Ακόρζι, Τζέπι Κουτσιάρι, Τζακόπο
Κούλιν, Φραντσέσκο Πανοφίνο, Αλέσιο Ντι Κλεμέντε
Διάρκεια: 96 λεπτά
Γλώσσα: Ιταλικά
Υπότιτλοι: Ελληνικά
Διανομή: Weird Wave
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου