"Πρωινό στο λιμάνι" του Νίκου Νόου

Ένα καΐκι έχει πλευρίσει στην προκυμαία κοντά στο λιμάνι και ξεφορτώνει εμπορεύματα. Σιτάρια, όσπρια και μήλα φιρίκια από το Βόλο. 

Μια «μπίγα», σκάφος με ειδικό εξοπλισμό, βρίσκεται κοντά στον λιμενοβραχίονα, όπου συνεχίζει τις εργασίες για την αποκατάσταση των ζημιών του πολέμου, τον καθαρισμό του βυθού και τη μερική επέκταση του μόλου. Στο λιμάνι έχει ήδη κτισθεί ένα υπόστεγο και ένα καφενείο για τους επιβάτες των πλοίων. Ο καινούργιος φωτισμός της παραλίας και η κατασκευή του πεζοδρομίου, δίνουν μια νέα όψη στην παραλία, που ετοιμάζεται να δεχθεί τους πρώτους τουρίστες.

"Χριστούγεννα στο Γηροκομείο" του Νίκου Νόου

Οι μαθήτριες του Γυμνασίου Θηλέων δεν ξέχασαν τα γεροντάκια τους, τροφίμους του Γηροκομείου της Πόλης και ετοίμασαν ένα θεατρικό σκετς για να ψυχαγωγήσουν τους μοναχικούς ανθρώπους που είχαν βρει μια φιλόξενη στέγη στο ίδρυμα της Νοέλ Ντάιλ, της γυναίκας που δώρησε το οίκημα που είχε για να γίνει Γηροκομείο στο Βαθύ.

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Τα καζάνια της σούμας

Κάθε χρόνο, γύρω στον Νοέμβρη, ξεκινάει η απόσταξη των «πατημένων» σταφυλιών (τσάμπουρα) που έχουν βγάλει τους πολύτιμους χυμούς τους στα πατητήρια, σήμερα στα σύγχρονα οινοποιεία με τεχνικά μέσα, κάποτε με πάτημα των σταφυλιών και την κατάληξη του μούστου στα μικρά Πολύμνια, πηγαδάκια, που ήταν γεμάτη η ύπαιθρος της Σάμου. 

Αυτά τα τσάμπουρα τα μαζεύουν οι παρασκευαστές της απόσταξης και περιμένουν να πάρουν την άδεια από τις αρμόδιες αρχές για να ξεκινήσουν την κοπιαστική εργασία τους. 

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Μαζορέτες στη Σάμο

Ήταν καλοκαίρι του 1967. Στην εξουσία βρίσκεται η στρατιωτική κυβέρνηση των Συνταγματαρχών (Χούντα), που στις 21 Απριλίου του ίδιου χρόνου, είχε ανέβει με πραξικόπημα στην εξουσία.

"Η Σάμος του χτες" - Η ομάδα βόλεϊ του Πυθαγορείου Γυμνασίου 1968-1970

Ήταν η χρυσή εποχή του αθλητισμού στη Σάμο. Το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο Σάμου, με τον δραστήριο Γυμναστή – καθηγητή Βαγγέλη Ελληνικάκη, παράλληλα με τη φροντίδα για τη σωματική αγωγή των μαθητών, είχε δημιουργήσει αθλητικά τμήματα που κάλυπταν όλα τα αγωνίσματα της εποχής.

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Οι ακτές μας

Ίσως η φύση χρειάστηκε αιώνες ή και χιλιάδες χρόνια, για να δημιουργήσει αυτή την ανυπέρβλητη ομορφιά των ακτών και να διαμορφώσει την ταυτότητα της παράκτιας πόλης. 

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Ζωοδόχος Πηγή, η λιτάνευση της εικόνας

Ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της προπολεμικής και μεταπολεμικής Σάμου, ήταν και το πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής στο Βαθύ. Χωρίς να είναι επίσημη αργία, τα μαγαζιά έκλειναν, οι δουλειές σταματούσαν και όλοι οικογενειακώς, έσπευδαν από τα βαθιά χαράματα να πάρουν το δρόμο για το Μοναστήρι. Αυτοκίνητα δεν υπήρχαν, ούτε και ο δρόμος που οδηγεί σήμερα έξω από την πόρτα του μοναστηριού. Τα λίγα αγοραία (ταξί), μετέφεραν, ύστερα από συμφωνία, λιγοστούς προσκυνητές, ως εκεί που ξεκινούσε το πέτρινο μονοπάτι για το Μοναστήρι.

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Επιστροφή στην Ενορία, Πάσχα 1970

Το έθιμο κρατάει ακόμα, ανήμερα του Πάσχα, μετά την Αναστάσιμη λειτουργία, όλες οι ενορίες του Βαθιού, με τα εξαπτέρυγα, τις εικόνες, την Ελληνική σημαία και τα λάβαρα της εκκλησίας μας, συγκεντρώνονται στην πλατεία Πυθαγόρα, για ένα κοινό εορτασμό της μεγάλης μέρας της Ανάστασης του Κυρίου. 

"Η Σάμος του χθες" του Νίκου Νόου - Παρέλαση των Τ.Ε.Α

Τα Τάγματα Εθνοφυλακής διαδέχθηκαν τους παραστρατιωτικούς ΜΑΥδες (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου), που ταλαιπώρησαν το νησί μας και τους ανθρώπους, στο διάστημα του εμφυλίου πολέμου. Στα Τ.Ε.Α. επιστρατεύθηκαν και υπηρέτησαν όλοι οι νέοι κάποιας ηλικίας, που είχαν εκπληρώσει τη στρατιωτική τους θητεία.

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Πρωϊνό στο λιμάνι

Τα σχολεία έκλεισαν και οι μικροί μαθητές πέταξαν τις τσάντες, οπλίστηκαν με ένα καλάμι με τα ανάλογα αγκίστρια, ζύμωσαν ψωμοτύρι για δόλωμα και έπιασαν στάση στον παραλιακό δρόμο. Εκεί θα περάσουν το καλοκαίρι, με ψάρεμα, με μπάνια, με την ξενοιασιά της παιδικής ηλικίας.

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Κατάληψη στη Νομαρχία

Το Πανεπιστήμιο χώρισε το Λαό της Σάμου σε δυο εχθρικά στρατόπεδα. Οι Βόρειοι και οι Νότιοι.

Ανατολικοί και Δυτικοί. Μια διάνοιξη ανάμεσα στα δυο γεωγραφικά διαμερίσματα, που έρχεται από παλιά. 

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Οδηγοί και εισπράκτορες του ΚΤΕΛ λιάζονται στην πλατεία

Ο Σταθμός του ΚΤΕΛ Σάμου αλλάζει κάθε τόσο τοποθεσία, δικό του Σταθμό ποτέ δεν απόκτησε, μια χαρά βολεύει τόσα χρόνια με τις καταλήψεις δρόμων και πλατειών στο Βαθύ της Σάμου. Αυτήν την εποχή, της δεκαετίας του 1950, την έχει αράξει σε ένα κομμάτι της πλατείας Πυθαγόρα. Στην ίδια πλατεία, την ίδια εποχή, βρισκόταν και η πιάτσα ταξί (αγοραία). 

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Ένας δρόμος για το Νησί

Η ΜΟΜΑ ήταν τότε μια αναπτυξιακή μονάδα. Μπορεί να ήταν μια στρατιωτική μονάδα και αυτό ίσως μπορεί να ενοχλούσε πολλούς, όχι μόνο ιδεολόγους που είχαν νωπά τα τραύματα του εμφυλίου, αλλά και διάφορους συμφεροντολόγους (εργολάβους, μελετητές κ.λπ.), όμως προσέφερε σημαντικό έργο, ιδιαίτερα στη ρημαγμένη ύπαιθρο, με διανοίξεις αγροτικών και κοινοτικών δρόμων, που ίσως σήμερα να μην υπήρχαν ή έστω θα περνούσαν πολλά χρόνια για να κατασκευασθούν. 

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου - Όταν ο δήμος Σάμου τίμησε τον Γιάννη Ρίτσο

Ο Γιάννης Ρίτσος είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη Σάμο. Πέρασε πολλά χρόνια στο νησί μας, πότε εξόριστος και πότε επισκέπτης. Εδώ παντρεύτηκε τη γιατρό Γαρυφαλλιά Γεωργιάδη από το Καρλόβασι. Μερικές τοποθεσίες ήταν ιδιαίτερα προσφιλείς στον ποιητή, όπου του άρεσε να πηγαίνει να ρεμβάζει, να ονειρεύεται και να γράφει. Όπως η πέτρινη πολυθρόνα στο Καρλόβασι, το ξωκλήσι της Αγίας Πελαγίας, ο παράκτιος πλάτανος στον Άγιο Κωνσταντίνο. 

Η Σάμος του χτες του Νίκου Νόου. Οι πρόσκοποι με τα ποδήλατα

Αυτή τη φορά η παρέλαση στο Βαθύ έγινε μια βροχερή μέρα, «βροχαριά» θα τη χαρακτήριζε ο φίλος μου Βέτας, ιδιοκτήτης μικρού ραδιοφωνικού σταθμού, στο πάνω Βαθύ, αυτό όμως δεν στάθηκε ικανό εμπόδιο για να αποτρέψει τους μικρούς ποδηλατιστές προσκόπους, να παρελάσουν σε άψογο σχηματισμό στον παραλιακό δρόμο και να υψώσουν τον προσκοπικό τους χαιρετισμό στους επισήμους της εξέδρας στην πλατεία Πυθαγόρα. 

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Με τις βάρκες στο νησάκι της Παναγιάς

Κάθε χρόνο στα εννιάμερα της Παναγιάς, στις 23 Αυγούστου, γιόρταζε το ξωκλήσι στο μικρό Νησάκι (Μακρονήσι), απέναντι από την Αγία Παρασκευή στο Νησί. 

Από τα ξημερώματα βάρκες και ψαρότρατες και μικρά καΐκια ξεκινούσαν να μεταφέρουν δωρεάν τους προσκυνητές στο νησί, ενώ γυναίκες της περιοχής, μαζί με τον ιερέα που θα λειτουργούσε, βρισκόταν μια μέρα νωρίτερα για να μεταφέρουν τις προμήθειες και να καθαρίσουν το ξωκλήσι και το μονοπάτι, που οδηγούσε από τη μικρή αποβάθρα στο ξωκλήσι της Παναγιάς. 

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Έκθεση σαμιώτικων προιόντων, 1968

Το 1968, το δεύτερο χρόνο της Χούντας, λειτούργησε στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας Πυθαγόρα στο Βαθύ, μια έκθεση αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων της νήσου Σάμου, με γενικό τίτλο: "Στοργή στο λαό". 

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Ο τρύγος, 1962

Έχει ξεκινήσει ο τρύγος στους αμπελώνες της Σάμου. Όλη η οικογένεια βρίσκεται από τα χαράματα στο αμπέλι. Τα κοφίνια γεμίζουν γρήγορα με μοσχάτα σταφύλια, για να μεταφερθούν στις μεγάλες «κοφίνες» και από κει θα φορτωθούν στα ζωντανά, για να πάνε στην σταφυλοδόχο.

"Η Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου - Φεστιβάλ κρασιού 1967

Το καλοκαίρι του 1967, η κυβέρνηση των Συνταγματαρχών, που είχε αναρριχηθεί στην εξουσία την άνοιξη του ίδιου χρόνου, για να σπάσει την απομόνωση που την είχαν περιορίσει οι Ευρωπαίοι, οργάνωσε τουριστικά πανηγύρια σε όλη την Ελλάδα. 

Στη Σάμο είχαμε ένα θεαματικό Φεστιβάλ κρασιού με μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα και μαζορέτες από πολλά κράτη της Ευρώπης. 

"H Σάμος του χτες" του Νίκου Νόου. Οι τουρίστες και η θάλασσα

Ανέμελα για τους τουρίστες χρόνια. Η Σάμος είναι το νησί των ονείρων, αμόλευτη από κάθε κακοποίηση, με ένα καταπληκτικό φυσικό περιβάλλον, προσφέρει στους  τουρίστες τον παράδεισο που έχουν χάσει στις δικές τους αναπτυγμένες πατρίδες.