«Το πληγωμένο Άνω Βαθύ της Σάμου περιμένει» - Γράφει ο Μανώλης Νικ. Κάρλας

Το Άνω Βαθύ της Σάμου αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά και συμπαγή οικιστικά σύνολα του Αιγαίου. Το σημαντικό κτιριακό του απόθεμα χρονολογείται από τον 18ο έως τον 20ο αιώνα, με δημόσιους χώρους, ναούς και περιβάλλον τοπίο που το καθιστούν ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα τοπόσημα της νησιωτικής χώρας.

Αντίθετα προς άλλους παραδοσιακούς οικισμούς της παράκτιας και της ορεινής Σάμου που άνθισαν τα τελευταία χρόνια με μία διπλή οικονομική ταυτότητα , του τουρισμού και της αγροτικής παραγωγής, το Άνω Βαθύ δεν έχει κατορθώσει ως σήμερα να περάσει σε μια φάση ανάκαμψης, παρά τις σημαντικές παρεμβάσεις και τις επίμονες προσπάθειες αξιόλογων και φωτισμένων Δημοτικών Αρχών.

Μετά το τελευταίο ισχυρό πλήγμα από το σεισμό του 2020 ο οικισμός φαίνεται να οδεύει, σταθερά, σε φάση περαιτέρω συρρίκνωσης και εν τέλει ερήμωσης.

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) μέσω του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας και του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Προστασία Μνημείων» της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ακολουθώντας ,πιστά, τις κατά νόμο διαδικασίες συνεργασιών μεταξύ φορέων του δημοσίου και ειδικότερα ΑΕΙ και ΟΤΑ πρότεινε, εγγράφως, τον Ιούνιο του 2022 στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης με τη συμμετοχή, ενδεχόμενα και του επιχώριου Δήμου Ανατολικής Σάμου με αντικείμενο τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου και ολιστικού σεναρίου αναβίωσης και αποκατάστασης του Άνω Βαθέος.

Το Ειδικό αυτό Στρατηγικό Σχέδιο, με προϋπολογισμό 114.000 Ευρώ, όπως προκύπτει από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας του Ε.Μ.Π. και με χρόνο υλοποίησης, κατ’ εκτίμηση, τους 18 μήνες, περιλαμβάνει:

1. Καταγραφή και αποτίμηση των δεδομένων του ιδιωτικού και δημόσιου οικιστικού αποθέματος, των μνημείων και των δημόσιων χώρων του οικισμού.

2. Αξιολόγηση του ιδιωτικού και δημόσιου οικιστικού αποθέματος με στόχο τον εντοπισμό των αξιόλογων κτιρίων, εκτός των αναγνωρισμένων μνημείων, με κλιμάκωση της αρχιτεκτονικής και ιστορικής τους αξίας όπως και των δημόσιων χώρων.

3. Αξιολόγηση των χρήσεων γης σε όλη την έκταση του οικισμού και του περιβάλλοντος χώρου του με στόχο τον εντοπισμό τόσο των προβληματικών όσο και των επιθυμητών χρήσεων που μπορούν να λειτουργήσουν προς όφελος των σεναρίων ανάκαμψης.

4. Διατύπωση σεναρίων ανάπλασης του οικισμού και κατηγοριοποίηση ιεραρχημένων έργων και υποέργων με εμπλοκή του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Τα έργα και τα υποέργα αφορούν σε αρχιτεκτονικές, στατικές και εν γένει οικοδομικές επεμβάσεις, σε κυκλοφοριακές επεμβάσεις και σε επεμβάσεις βιώσιμης κινητικότητας, σε διαχείριση χρήσεων γης και τοπίου εντός του οικισμού και του περιβάλλοντος χώρου όπως και σε ειδικές αποκαταστάσεις σημαντικών μνημείων.

5. Προεκτίμηση κόστους και χρονοδιαγράμματος των πιο πάνω προτεινόμενων σεναρίων και έργων.

6. Προτάσεις για ενότητες έργων προς χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά, κρατικά ή ιδιωτικά κονδύλια.

7. Προτάσεις για πιθανά απαιτούμενα θεσμικά πλαίσια.

Πληροφορούμαστε ότι και η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού , Περιβάλλοντος και Υποδομών της Περιφερειακής Ενότητας Σάμου συμφωνεί με την πρόταση του Ε.Μ.Π.

Το Άνω Βαθύ αποτελεί το σήμα κατατεθέν της νεότερης Σάμου.

Μανώλης Νικ. Κάρλας

Πιστεύουμε ότι ο Περιφερειάρχης κ. Κωνσταντίνος Μουτζούρης θα προχωρήσει, το συντομότερο, σε συνεργασία και με τον επιχώριο Δήμο στην υπογραφή της σχετικής προγραμματικής Σύμβασης.

Άλλωστε, προ καιρού, έχει εκφραστεί με σχετική συμπάθεια για το θέμα.

Το πληγωμένο βαριά από τον Εγκέλαδο Άνω Βαθύ της Σάμου περιμένει, εναγώνια, ιδιαίτερα αυτές τις χρονιάρες μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

Να γίνει, επιτέλους, η ελπίδα χνάρι κι ο σεισμός σωσμός.

Μανώλης Νικ. Κάρλας
Γιατρός, πρώην αιρετός νομάρχης Σάμου (2003-2010)