Μιχάλη Παπαδημητρίου, «Οι ουλές της νίκης» - Διηγήματα και ποίηση, Οσελότος, Αθήνα 2023, (σ. 68)

Ο Μιχάλης Παπαδημητρίου με τo νέο βιβλίο του, υπό τον τίτλο Ουλές της νίκης, επιδιώκει ή καταφέρνει μια εκδοτική πρωτοτυπία. Να εκδώσει εναλλάξ ποιήματα και πεζογραφήματά του. Ευφυής ο τίτλος, καθώς η νίκη ύστερα από αγώνα είναι δυνατόν να αφήσει ουλές. Ευφυής και ο πρόλογός του, στον οποίο αφενός μεν αναρωτιέται για την πιθανότητα μιας νίκης, αφετέρου δε παραπέμπει στα χαρακτηριστικά της συλλογής Βιβλίο από άμμο του Μπόρχες, σαν να επιθυμεί να προσανατολίσει τον αναγνώστη πεζών και ποιητικών του κειμένων.

Τα δυο είδη εναλλάσσονται. Η συλλογή ξεκινά και τελειώνει με ποιήματα. Τα δυο πρώτα είναι χαρακτηριστικά με το συμβολισμό τους. Στο πρώτο επικαλείται την Ποίηση, όπως οι επικοί ποιητές την Μούσα. Στο δεύτερο, μεταφορικά, η φτώχεια γίνεται η λυδία λίθος με την οποία δοκιμάζεται η ανθρωπιά του καθενός μας, όπως στην αρχαιότητα δοκιμαζόταν με τον βασάλτη η περιεκτικότητα του χρυσού. Το τέλος της συλλογής επιστέφεται με έξι χαϊκού, ολιγόστιχα τρίστιχα ποιήματα ιαπωνικής φόρμας.

Τα διηγήματα της συλλογής ανακαλούν μνήμες της παιδικής ηλικίας, καταγράφουν στιγμιότυπα της μικροκοινωνίας του χωριού, συνάμα νοοτροπίες και συμπεριφορές, χαρακτήρες, ήθη και έθιμα. «Οι μνήμες είναι και όμορφα και μαζί οδυνηρά πράγματα», σημειώνει κάπου ο συγγραφέας [σ. 26] Κι αλλού, «Απ’ όλα μπορεί να γλιτώσει ο άνθρωπος. Από τις αναμνήσεις του αποκλείεται» [σ. 36] Οι αφηγήσεις άλλοτε είναι σοβαρές, άλλοτε γλυκόπικρες και άλλοτε ευτράπελες. Κάθε μια όμως συγκροτείται σε ένα θέμα κεντρικό είτε είναι πρόσωπο, ή ομάδα, ή το χωριό. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο σ. αφηγείται παλιότερες ιστορίες της περιοχής του γενέθλιου τόπου του, που τις είχε ακούσει και του έχουν εντυπωθεί στη μνήμη. Ούτως ή άλλως οι εντυπώσεις μιας ζωής που στηρίζεται στην αγάπη και στη νοσταλγία του κόσμου που φεύγει ή έφυγε πια αποτελούν εσωτερική ανάγκη του Μιχάλη Παπαδημητρίου. Να διασωθούν όσο περισσότερα στοιχεία μιας ζωής όμορφης, δύσκολης και κυρίως αθώας ή τουλάχιστον με λιγότερα ελαττώματα και κακίες από τη δική μας.

Για τους παραπάνω λόγους τα διηγήματα βρίθουν από λαογραφικά στοιχεία, εξαιρετικά χρήσιμα στους μελετητές των ηθών και εθίμων. Στην εξέλιξη των αφηγήσεων είναι εμφανής η αγάπη του συγγραφέα στις ετυμολογήσεις καθώς και στη μελέτη αρχαίων κειμένων, όπως άλλωστε έχει δείξει με τα κατά καιρούς δημοσιεύματά του.

Ο συγγραφέας Μιχάλης Παπαδημητρίου

Μπορεί βέβαια οι αφηγήσεις του Μιχάλη Παπαδημητρίου να αναφέρονται στο παρελθόν, αφού στηρίζονται σε αναμνήσεις, αλλά συχνά συνδέονται και με το παρόν επιχειρώντας ευνόητες συγκρίσεις.

Οι ουλές της νίκης είναι μια συλλογή διηγημάτων και ποιημάτων πολύ ευχάριστων στην ανάγνωσή τους, εμπλουτίζουν τις γνώσεις των νεοτέρων και συγκινούν τους παλιότερους που αναζητούν στις δικές τους αναμνήσεις ανάλογες περιπτώσεις. Ακόμα και η τραγική κατάληξη του μυλωνά της Γλυφάδας, «Το αγύριστο κεφάλι» ή αλλιώς το έγκλημα του μοναχού της Αγίας Τριάδας περιγράφονται με ήμερο, όσο είναι δυνατόν τρόπο, κατά τον οποίο υπερέχει το λογοπαίγνιο έναντι του κακουργήματος.

Όσον αφορά τα ποιήματα, σ’ αυτά ο λόγος έμμετρος και στοχαστικός συμπυκνώνει ιδέες σε κατανοητή μεταφορική γλώσσα. Ελεύθεροι και ομοιοκατάληκτοι στίχοι εναλλάσσονται από ποίημα σε ποίημα δηλώνοντας την αγάπη στην Ποίηση και τη δεξιοτεχνία του Παπαδημητρίου στην ορθή χρήση της ελληνικής γλώσσας.

Χρίστος Λάνδρος

Από την έντυπη έκδοση του «Σαμιακού Βήματος»