«Ηραία - Πυθαγόρεια», 2 Αυγούστου - Ομιλία για τις ενάλιες αρχαιολογικές έρευνες στους Φούρνους

Ενάλιες Αρχαιολογικές Έρευνες στους Φούρνους (2015-2022). Η ενάλια αρχαιολογική έρευνα των Φούρνων αποτελεί ένα κοινό ερευνητικό πρόγραμμα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ.Α και του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Σκοπός της έρευνας κατά τα πρώτα έτη (2015-2020) ήταν η καταγραφή, τεκμηρίωση και μελέτη των αρχαίων, μεσαιωνικών και νεότερων ναυαγίων που βρίσκονται στα 20 περίπου νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που απαρτίζουν το αρχιπέλαγος των Φούρνων. 

Η επιφανειακή έρευνα διασκόπησης του υποθαλάσσιου πυθμένα ολοκληρώθηκε το 2020 με την ανακάλυψη και καταγραφή 58 ναυαγίων που χρονολογούνται από τα τέλη της αρχαϊκής περιόδου (6ος αι. π.Χ.) έως και το α΄μισό του 20ου αιώνα. Η πλειονότητα των ναυαγίων μετέφερε αμφορείς, το κύριο μέσο συσκευασίας και διακίνησης υγρών προϊόντων από την αρχαιότητα έως και το τέλος της βυζαντινής περιόδου. Τα φορτία αυτά έχουν πολλές διαφορετικές προελεύσεις, κάποιες φορές από απόμακρα σημεία της Μεσογείου (Ισπανία, Τυνησία, Κύπρο, Παλαιστίνη, Μαύρη Θάλασσας) καταδεικνύοντας την σημασία του νησιωτικού συμπλέγματος των Φούρνων ως ενός ενδιάμεσου σταθμού στην θαλάσσια εμπορευματική διακίνηση υπερτοπικής εμβέλειας.

Από το 2021 η έρευνα έχει επικεντρωθεί στην ανασκαφή ενός ναυαγίου των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων που βρίσκεται στον Άσπρο Κάβο, στις ανατολικές ακτές των Φούρνων, βόρεια του οικισμού Καμάρι. Το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος 42-50 μέτρων, έχει διατηρήσει την συνοχή του και φέρει φορτίο από αμφορείς που προέρχονται από την Κριμαία, την Σινώπη και την Ηράκλεια του Πόντου. Αποτελεί μία μοναδική μαρτυρία για το θαλάσσιο εμπόριο μεταξύ Αιγαίου και Μαύρης Θάλασσας κατά τον 5ο και 6ο αιώνα μ.Χ.

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Γιώργος Κουτσουφλάκης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1968. Ολοκλήρωσε την πανεπιστημιακή του εκπαίδευση στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών λαμβάνοντας πτυχίο Αρχαιολογίας το 1992, πρώτο τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών το 1999 και τον τίτλο του διδάκτορος το 2013. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Ναυσιπλοία και Εμπορευματική Διακίνηση στο Νότιο Ευβοϊκό (6ος αι. π.Χ. – 14οςαι. μ.Χ,)» περιλαμβάνει την παρουσίαση και ανάλυση του φορτίου 28 αρχαίων και μεσαιωνικών ναυαγίων που εντοπίστηκαν και τεκμηριώθηκαν από το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΙΕΝΑΕ) σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) στο χρονικό διάστημα 2006-2013.

Εργάζεται ως αρχαιολόγος στο Υπουργείο Πολιτισμού από το 1992 έως το και έχει συμμετάσχει σε πολλά ελληνικά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα και έχει συνεργαστεί με το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών και το Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας Κατά το παρελθόν έχει συμμετάσχει ως διευθυντής πεδίου σε χερσαίες ανασκαφές στην Θήβα, Αθήνα και Κυκλάδες και από το 2005 έως το 2021 κατείχε μόνιμη οργανική θέση στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού. Από το 2021 κατέχει την θέση του Επίκουρου Καθηγητή Ενάλιας Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Ως Διευθυντής της ενάλιας αναγνωριστικής έρευνας του Νότιου Ευβοϊκού από το 2006 (ΙΕΝΑΕ – ΕΕΑ) έχει διεξαγάγει μεγάλης κλίμακας αναγνωριστικές έρευνες βυθού που οδήγησαν στον εντοπισμό και τεκμηρίωση μεγάλου αριθμού αρχαίων ναυαγίων. Από το 2015 έχει ξεκινήσει δια της ΕΕΑ και σε συνεργασία με το ίδρυμα RPM NauticalFoundation μία εκτενή υποβρύχια αναγνωριστική έρευνα στο αρχιπέλαγος των Φούρνων που έχει αποδώσει έως σήμερα την καταγραφή και τεκμηρίωση 50 ναυαγίων που χρονολογούνται από την αρχαϊκή περίοδο έως τις αρχές του 20ουαιώνα.

Έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις του σε δεκάδες επιστημονικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες για την ενάλια αρχαιολογία, την αρχαία και μεσαιωνική ναυπηγική και τους αμφορείς. Είναι έμπειρος δύτης επιπέδου Trimix με περισσότερες από 1500 καταδύσεις στο ενεργητικό του.