Νίκος Κακλαμάνης: «...Έπρεπε να ξεπεραστούν φόβοι και προκαταλήψεις...»

Τα προβλήματα που έπρεπε να ξεπεραστούν, ο φόβος και η προκατάληψη για την αιμοκάθαρση, οι δυσκολίες αλλά και η συνεχής αναβάθμιση του Νοσοκομείου Σάμου αναδεικνύονται στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Σαμιακόν Βήμα» και τον διευθυντή του Μάνο Στεφανάκη, ο διευθυντής της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού και διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του Γενικού Νοσοκομείου Σάμου «Ο Άγιος Παντελεήμων», Νίκος Κακλαμάνης.

1) Επιτρέψτε μου να γυρίσουμε το χρόνο πίσω. Ίσως έτσι κατανοήσουμε καλύτερα τη σημερινή κατάσταση λειτουργίας της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού που σίγουρα είναι σε υψηλό επίπεδο σε σχέση με το παρελθόν. Πότε βρεθήκατε, αναλαμβάνοντας καθήκοντα στο Νοσοκομείο Σάμου, και από πότε λειτουργεί η Μονάδα;

Σας ευχαριστώ που μου δίνετε την ευκαιρία να επιστρέψω νοερά και νοσταλγικά στα πρώτα χρόνια. Αντίκρισα για πρώτη φορά το Βαθύ τέλη Σεπτεμβρίου του 1996, από το κατάστρωμα του πλοίου της γραμμής. Αμέσως, λειτούργησαν στο νοσοκομείο εξωτερικό νεφρολογικό ιατρείο, ιατρείο αρτηριακής υπέρτασης και νεφρολογική κλινική. Ταυτόχρονα κινήθηκαν οι διαδικασίες για τη διαμόρφωση του χώρου, την προμήθεια ιατροτεχνολογικού και ξενοδοχειακού εξοπλισμού και την εκπαίδευση του νοσηλευτικού προσωπικού σε νοσοκομεία των Αθηνών. Η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού ξεκίνησε τη λειτουργία της πριν από είκοσι χρόνια,  στις 6/4/1998, με δυο ασθενείς.  Η πρώτη ασθενής που έκανε αιμοκάθαρση στη Σάμο είναι μια δασκάλα από το  Καρλόβασι, η οποία αργότερα υποβλήθηκε σε επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού και διανύει αισίως το 85^ο έτος της ζωής της, χωρίς να χρειάζεται αιμοκάθαρση.

2) Αντιξοότητες υπάρχουν πάντοτε, αφού αναφερόμαστε στον πολύπαθο μα και τόσο ευαίσθητο χώρο της υγείας. Τι είδους δυσκολίες έπρεπε να ξεπεραστούν, κατά καιρούς, ώστε να έχουμε καλύτερες συνθήκες στη λειτουργία της Μονάδας Τεχνητού Νεφρού;

Τα βασικά προβλήματα ήταν η σχετική απειρία του νοσηλευτικού προσωπικού και η απουσία δεύτερου νεφρολόγου. Το πρώτο αντιμετωπίστηκε με τη μετακίνηση έμπειρης νοσηλεύτριας από την Αθήνα. Για το δεύτερο χρειάστηκε να εργαστώ συνεχώς για περισσότερα από δυο χρόνια, χωρίς να πάρω άδεια, χωρίς να φύγω από το νησί, εφημερεύοντας 365 ημέρες το χρόνο, μέχρι το φθινόπωρο του 2001. Παράλληλα έπρεπε να ξεπεραστούν φόβοι και προκαταλήψεις για μια θεραπευτική μέθοδο, που ήταν πρωτόγνωρη για το νοσοκομείο. Υπήρχε τότε η εντύπωση και εντός του νοσοκομείου, ότι ο τεχνητός νεφρός είναι μια θεραπεία απελπισίας, λίγο πριν το θάνατο. Όπως αντιλαμβάνεστε το μοναδικό πειστικό επιχείρημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ο χρόνος και  τα αποτελέσματα, για να γίνει αντιληπτό, ότι η αιμοκάθαρση προσφέρει καλής ποιότητας ζωή για πολλά χρόνια. Έχουμε πλέον ασθενείς που κάνουν αιμοκάθαρση στη μονάδα μας 17 χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί, ότι σε αυτό το διάστημα πραγματοποιήθηκαν 6 επιτυχείς μεταμοσχεύσεις νεφρού σε ασθενείς της μονάδας μας.

3) Περιγράψτε μας τη σημερινή κατάσταση. Τεχνολογικό εξοπλισμό, κρεβάτια και εξυπηρετούντες νεφροπαθείς.

Από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας της, η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού του Νοσοκομείου Σάμου πληρούσε τις προδιαγραφές και εφάρμοζε τις βέλτιστες πρακτικές σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και τις επιστημονικές οδηγίες της παγκόσμιας νεφρολογικής κοινότητας (international  guidelines). Τη διετία 2007-2008 σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε την επέκταση της μονάδας (διπλασιασμός των θέσεων αιμοκάθαρσης), την αντικατάσταση των μηχανημάτων αιμοκάθαρσης, με νέα, σύγχρονης τεχνολογίας και τον εκσυγχρονισμό του συστήματος επεξεργασίας του νερού.  Σήμερα, διαθέτουμε 16 θέσεις – μηχανήματα αιμοκάθαρσης και εξυπηρετούμε 35 νεφροπαθείς σε χρόνια βάση και όλες τις περιπτώσεις επείγουσας αιμοκάθαρσης.  Επιπλέον, στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου έχουμε δυνατότητα τόσο κλασσικής (διαλείπουσας) αιμοκάθαρσης, όσο και συνεχών μεθόδων εξωνεφρικής κάθαρσης (CVVD, CVVHD).

4) Αλήθεια, έχουμε νεφροπαθείς μεταξύ μεταναστών-προσφύγων που χρειάστηκε να εξυπηρετηθούν από τη Μονάδα;

Μετά το 2015, έχουν φιλοξενηθεί στη μονάδα μας 5 πρόσφυγες και μετανάστες νεφροπαθείς. Η πιο τραγική περίπτωση, ήταν μια νέα γυναίκα από το Ιράκ, μητέρα τριών παιδιών, της οποίας ο σύζυγος πέθανε από ανακοπή στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Επίσης, έχουμε περιστατικά ασθενών με μεταμόσχευση νεφρού.

5) Σήμερα έχουμε ασθενείς που φτάνουν στο νησί για θεραπεία, προερχόμενοι από άλλα μέρη;

Ανέκαθεν, είχαμε την άποψη, ότι οι νεφροπαθείς, όπως όλοι οι άνθρωποι, έχουν την ανάγκη και το δικαίωμα των διακοπών και η μονάδα μας, που εδρεύει σε νησί, έχει την υποχρέωση να προσφέρει αυτή τη δυνατότητα.  Από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας, φιλοξενούμε κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, νεφροπαθείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που έρχονται στο νησί για διακοπές. Δυστυχώς, στην κορύφωση των συνεπειών της βίαιης προσαρμογής του δημόσιου συστήματος υγείας στον Προκρούστη των μνημονίων, λόγω ελλείψεων σε προσωπικό και υλικά, δεν μπορέσαμε  να φιλοξενήσουμε νεφροπαθείς τα καλοκαίρια του 2014 και 2015.  Ανακτήσαμε αυτή τη δυνατότητα τον Αύγουστο του 2016, με την πολύτιμη βοήθεια και αποφασιστική συμβολή του διοικητή του νοσοκομείου κ. Θεόφιλου και φέτος είμαστε σε θέση να ικανοποιήσουμε όλα τα αιτήματα για το καλοκαίρι που έρχεται.

6) Ποιο θα ήταν το επόμενο βήμα για την περαιτέρω ανάπτυξη της Μονάδας;

Η μονάδα διαθέτει υποδομές για να εξυπηρετεί ταυτόχρονα περισσότερους από 90 ασθενείς, αριθμός πολλαπλάσιος των αναγκών του τοπικού πληθυσμού και, ως εκ τούτου, δεν τίθεται θέμα επέκτασης ή αύξησης των θέσεων αιμοκάθαρσης.  Αυτά που χρειάζεται να γίνουν τα επόμενα χρόνια είναι α) αντικατάσταση των μηχανημάτων αιμοκάθαρσης, με νέα, σύγχρονης τεχνολογίας β) εγκατάσταση καινούργιου συστήματος επεξεργασίας του νερού γ) ανανέωση του ξενοδοχειακού εξοπλισμού δ) δημιουργία θέσης και πρόσληψη αγγειοχειρουργού, για να γίνονται επεμβάσεις δημιουργίας αγγειακής προσπέλασης για αιμοκάθαρση στη Σάμο.  Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να ενταχθεί η μονάδα σε ένα πρόγραμμα ιατρικού τουρισμού (holiday dialysis center), αλλά αυτό προϋποθέτει συνέργειες και σχεδιασμό που υπερβαίνει τις δυνατότητες του Νοσοκομείου.

7) Δράττομαι της ευκαιρίας, λόγω και της ιδιότητάς σας, του διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας του Νοσοκομείου Σάμου, να παρακαλέσω να δούμε λίγο την κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα. Γνωρίζω, από τη συνεχή επικοινωνία με τον διοικητή κ. Λάζαρο Θεόφιλο, πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα και γίνονται ακόμη περισσότερα όλο αυτό το διάστημα για τη στελέχωση, και όχι μόνο, του ιδρύματος.

Την τελευταία διετία έγιναν σημαντικά βήματα στη στελέχωση του Νοσοκομείου. Προσελήφθησαν 11 επικουρικοί και 6 μόνιμοι ειδικευμένοι ιατροί. Προκηρύχτηκαν 20 θέσεις μόνιμων ιατρών του ΕΣΥ. Προστέθηκαν στον οργανισμό και προκηρύχτηκαν 4 θέσεις ειδικευμένων ιατρών για το τμήμα επειγόντων περιστατικών.  Έχει καλυφτεί το 80% των θέσεων που προβλέπονται στον οργανισμό και με την ολοκλήρωση των προκηρύξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη, θα πλησιάσουμε το 100%. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η απουσία ειδικευομένων ιατρών, που μαστίζει όλα τα επαρχιακά νοσοκομεία και οφείλεται στη μαζική μετανάστευση των νέων ιατρών. Από τις 25 θέσεις που προβλέπονται στο Νοσοκομείο μας υπηρετούν μόνο 3 ειδικευόμενοι.  Έχουμε εντάξει στο ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα την επισκευή και τον εξοπλισμό του κτιρίου στην παραλιακή και μετά την ολοκλήρωση του έργου, θα διαθέτουμε δωρεάν διαμερίσματα στους νέους ιατρούς, ως κίνητρο προσέλκυσης.

Παράλληλα, αυτό το διάστημα έγιναν δεκάδες προσλήψεις νοσηλευτών/τριών, τραυματιοφορέων, τεχνολόγων ιατρικών εργαστηρίων, χειριστών, παρασκευαστών και διοικητικών. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αύξηση του αριθμού των κλινών στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας από 2 σε 4 και η επικείμενη πρόσληψη 2 επιπλέον εντατικολόγων.

Σε αυτό το διάστημα δρομολογήθηκε  η σταδιακή απαλλαγή του Νοσοκομείου από τα εργολαβικά συνεργεία στην καθαριότητα, τη σίτιση και τα πλυντήρια, με την αντικατάστασή τους από εργαζόμενους με ατομικές συμβάσεις, μέσω ανοιχτών, διαφανών διαδικασιών, με τα κριτήρια και την έγκριση του ΑΣΕΠ.  Μετά από πολλά χρόνια, σύντομα το Νοσοκομείο θα ανακτήσει υπηρεσίες φύλαξης.

Πέρα από το ανθρώπινο δυναμικό, μια μεγάλη επιτυχία της παρούσης διοίκησης του Νοσοκομείου, είναι η εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, που μας βασάνιζε για περισσότερα από 15 χρόνια.

8) Στη μεταβατική περίοδο όπου είχατε αναλάβει και διοικητής του Νοσοκομείου (βρισκόμασταν σε αναμονή των προσλήψεων νέων διοικητών), βρεθήκατε εν μέσω δύσκολων καταστάσεων και συνθηκών ενώ βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη το μεταναστευτικό ζήτημα όπου μεγάλο μέρος του βάρους έπεφτε στους ανθρώπους (γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό), του Νοσοκομείου. Μιλήστε μας για εκείνη την περίοδο, όπου για όσους παρακολουθούσαν τον αγώνα σας, επιτεύχθηκαν πολλά.

Ήταν μια δραματική περίοδος. Εκδηλώθηκαν βίαια και σωρευτικά οι συνέπειες των περιοριστικών πολιτικών, που προέβλεπαν τα μνημόνια στο χώρο της δημόσιας υγείας και εφαρμόστηκαν από το 2010 και μετά, κυρίως η μείωση του προϋπολογισμού κατά 40%, με αποτέλεσμα συνεχείς βλάβες σε ιατρικό και μηχανολογικό εξοπλισμό και οι ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης, που καθιστούσαν επισφαλή τη λειτουργία του νοσοκομείου και έκαναν ορατό τον κίνδυνο κατάρρευσης.  Ταυτόχρονα, είχαμε την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης και κυρίως 4 ναυάγια, με 86 νεκρούς σε λίγους μήνες, κατάσταση πρωτόγνωρη, δραματική, αφόρητα πιεστική, την οποία έπρεπε να διαχειριστούμε  χωρίς υποδομές, εμπειρία και γνώση.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, με μια τεράστια ευθύνη να μου βαραίνει του ώμους, γνωρίζοντας τους ρυθμούς και τις αγκυλώσεις της δημόσιας διοίκησης, επέλεξα να απευθυνθώ ανοιχτά στην τοπική κοινωνία  και να ζητήσω την έμπρακτη στήριξη του νοσοκομείου. Επίσης, προσπάθησα να αξιοποιήσω το διεθνές κλίμα συμπάθειας, που είχε αναπτυχθεί προς τη χώρα μας, λόγω του προσφυγικού. Η ανταπόκριση υπήρξε καθολική και συγκινητική.  Τοπικοί φορείς, επιχειρηματίες, απλοί άνθρωποι, εθνικές και διεθνείς οργανώσεις, εθελοντές από την Ελβετία και τη Σουηδία, μέχρι το Πακιστάν και τη Σκωτία, συνέδραμαν έμπρακτα σε είδη πρώτης ανάγκης, υγειονομικό υλικό, εξοπλισμό και κράτησαν το Νοσοκομείο όρθιο, μέχρι να λειτουργήσουν και να αποδώσουν οι πρωτοβουλίες και οι ενέργειες σε υπηρεσιακό επίπεδο. Υπολογίζω, ότι το κόστος των υλικών και των μηχανημάτων που μας δωρίστηκαν πλησιάζει, αν δεν υπερβαίνει, το 1.000.000 ευρώ.

Το έργο που παρήχθη και τα λάθη που έγιναν στους μήνες κατά τους οποίους μου έτυχε ο ρόλος του προσωρινού διοικητή του νοσοκομείου, θα αξιολογηθούν από τρίτους. Αυτό για το οποίο αισθάνομαι  υπερήφανος, είναι η λειτουργία της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας τον Μάιο του 2016, που κατέστησε εφικτή την πραγματοποίηση χημειοθεραπειών και έβαλε τέλος στο μαρτύριο των καρκινοπαθών και των συγγενών τους, να αναγκάζονται να ταξιδεύουν στη Αθήνα κάθε είκοσι ημέρες.

9) Τι θα λέγατε για τη σημερινή κατάσταση του Νοσοκομείου Σάμου; Παρά τις δυσκολίες και τις ελλείψεις, εν μέσω κρίσης, παραμένει ένα Νοσοκομείο της περιφέρειας που ξεχωρίζει;

Νομίζω, ότι παρά τις δυσκολίες, το Νοσοκομείο ανταποκρίνεται παλικαρίσια στο ρόλο του. Η εργατικότητα, η γνώση, η εμπειρία και η αίσθηση καθήκοντος της πλειοψηφίας του ανθρώπινου δυναμικού είναι ο κύριος παράγοντας. Η εμπνευσμένη καθοδήγηση και το όραμα του κ. Λάζαρου Θεόφιλου συνεπικουρούν.

Η ολοκλήρωση των προσλήψεων, που έχουν δρομολογηθεί, η αναμόρφωση του οργανισμού, η εγκατάσταση συστήματος παραγωγής οξυγόνου, η ένταξη της κτιριακής - ενεργειακής αναβάθμισης στο ΕΣΠΑ είναι τα επόμενα βήματα.

Στρατηγικός στόχος της διοίκησης και της τοπικής κοινωνίας, πρέπει να είναι η κατασκευή νέου, σύγχρονου Νοσοκομείου στη Σάμο.