Το πόρισμα του Συνήγορου του Πολίτη για τους αναισθησιολόγους του νοσοκομείου Σάμου

Πόρισµα για την άρνηση αναισθησιολόγων του Γενικού Νοσοκοµείου Σάµου να προχωρούν σε τεχνητή διακοπή της κύησης για λόγους συνείδησης απέστειλε ο Συνήγορος του Πολίτη στον υπουργό Υγείας κ. Ανδρέα Ξανθό.
 
Το πόρισµα διαπιστώνει:

 
-Όσον αφορά τα συγκεκριµένα περιστατικά, υπήρξε µια αιφνίδια και συλλογική µεταστροφή ιατρών σε θέµατα συνείδησης, αφού στα χρόνια που υπηρετούν στο Γενικό Νοσοκοµείο Σάµου δεν προβλήθηκε στο παρελθόν σχετικό αίτηµα και οι τεχνητές διακοπές κύησης διεξάγονταν κανονικά και σύµφωνα µε τις διατάξεις της νοµοθεσίας. Επίσης, προέκυψε µε σαφήνεια ότι η άρνηση συνδέεται µε προβλήµατα συνεργασίας των ιατρών που την προέβαλαν µε άλλους συναδέλφους τους. Εποµένως, γεννάται η υποχρέωση της διοίκησης να διερευνήσει την ενδεχόµενη διάπραξη πειθαρχικού παραπτώµατος.

– Όσον αφορά το δικαίωµα των γιατρών σε άρνηση διακοπής κύησης για λόγους συνείδησης, αυτό είναι απολύτως κατοχυρωµένο και θα πρέπει να το λαµβάνουν υπόψη οι διοικητικές αρχές των δηµόσιων νοσοκοµείων κατά τον προγραµµατισµό και την οργάνωσή τους, ιδίως όταν πρόκειται για ιατρούς που, όπως στη διερευνώµενη περίπτωση, είναι οι µόνοι αναισθησιολόγοι του µοναδικού δηµοσίου νοσοκοµείου του νησιού και από την οµαδική µεταστροφή της βούλησής τους πλήττονται κυρίως οι οικονοµικά ασθενέστερες γυναίκες του νησιού.

– Όσον αφορά την ελευθερία της εγκύου σε τεχνητή διακοπή της κύησης αυτή είναι νοµοθετικά κατοχυρωµένη στη χώρα µας από το 1986.

Εποµένως – αναφέρει το πόρισμα- η άρνηση συνείδησης του ιατρού δεν µπορεί σε καµία περίπτωση να αναιρεί την ελεύθερη επιλογή της εγκύου.

Αναλυτικότερα:

Στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του, ο Συνήγορος του Πολίτη αναγνωρίζει τη σηµασία του δικαιώµατος άρνησης για λόγους συνείδησης που είναι εξίσου κατοχυρωµένη για τους ιατρούς του δηµοσίου συστήµατος υγείας. ∆εν πρέπει ωστόσο η άσκηση του εν λόγω δικαιώµατος να είναι ανεξέλεγκτη, αφού δεν επιτρέπεται να εµφιλοχωρούν άλλου τύπου αξιολογήσεις, ούτε και να αποσκοπεί στην αποδέσµευση αυτών που το ασκούν από το υπηρεσιακό ή δεοντολογικό καθήκον για άλλους λόγους από λόγους συνείδησης.

Εποµένως, η πολιτεία, µέσω των εκάστοτε αρµόδιων οργάνων, οφείλει να διερευνά τον σύννοµο χαρακτήρα της άσκησης του δικαιώµατος άρνησης, αν εγείρονται αµφιβολίες ως προς την ειλικρινή επίκλησή της και τους επιδιωκόµενους σκοπούς. Επιπλέον, η οριοθέτηση και η περιφρούρηση της νόµιµης άσκησης του δικαιώµατος άρνησης του ιατρού (σύµφωνα µε το άρθρο 31 παρ. 1 ν. 3418/2005), θα πρέπει να αποτελέσουν µέριµνα εξίσου και του ιατρικού κόσµου, µέσω των ιατρικών συλλόγων, ώστε να συµβαδίζει µε τον επιδιωκόµενο σκοπό της προστασίας του ιατρού από την εργαλειοποίηση.

Ο Συνήγορος του Πολίτη ζητά να ληφθεί µέριµνα για την εξισορρόπηση της άσκησης του δικαιώµατος άρνησης για λόγους ηθικής συνείδησης µε την εκπλήρωση των υπηρεσιακών καθηκόντων των ιατρών του δηµοσίου συστήµατος υγείας. 

Ενδεικτικά προτείνεται οι ιατροί του δηµοσίου συστήµατος υγείας να δηλώνουν εγκαίρως, ήδη κατά την πρόσληψη, την όποια αντίρρηση συνείδησης, όσο και τη µεταστροφή της στάσης τους και τη µεταγενέστερη αλλαγή των πεποιθήσεών τους.

Ιδίως σε νησιά ή αποµονωµένες περιοχές, λόγω του περιορισµένου αριθµού παρόχων υπηρεσιών υγείας, έχει προταθεί να τηρείται και να επικαιροποιείται ανά τακτά διαστήµατα κατάλογος των µελών των ιατρικών συλλόγων που έχουν ανάλογα προβλήµατα συνείδησης, ώστε να γνωρίζει κάθε γυναίκα σε ποιον γυναικολόγο πρέπει να απευθυνθεί, για να λάβει τις υπηρεσίες που επιθυµεί.

Παρόµοιος κατάλογος θα µπορούσε να τηρείται και στο Υπουργείο Υγείας, ώστε κατά το δυνατόν να αποφεύγεται η τοποθέτηση στο ίδιο δηµόσιο νοσοκοµείο περισσότερων ιατρών που ασκούν το δικαίωµα άρνησης για λόγους ηθικής συνείδησης και να µην παρακωλύεται έτσι η λειτουργία του. Εξυπακούεται ότι ζητήµατα τήρησης εντός τέτοιου αρχείου θα πρέπει να αντιµετωπιστούν εγκαίρως σε συνεργασία µε την Αρχή Προστασίας ∆εδοµένων Προσωπικού Χαρακτήρα .

Τέλος, ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι θα πρέπει να διαφυλαχθεί η ελευθερία της εγκύου να προσφεύγει σε τεχνητή διακοπή κύησης (υπό τους όρους του άρθρου 304 παρ. 4 ΠΚ) και να απεµπολούνται πρακτικές που τη θέτουν υπό αίρεση ή αναζωπυρώνουν συζητήσεις περί της νοµιµότητάς της. Υπ’ αυτήν την έννοια, θα πρέπει η διαδικασία πρόσβασης των εγκύων σε τεχνητή διακοπή κύησης στα δηµόσια νοσοκοµεία κατά τις 12 πρώτες εβδοµάδες κύησης να κινείται εντός των προβλέψεων του νόµου και να µην εξαρτάται η άσκηση του δικαιώµατός τους από όρους ή διαδικασίες χωρίς νοµικό έρεισµα.