Ενέργειες για ένταξη στο ΕΣΠΑ των αρχαίων λατομείων της Σάμου

Ενημερωτική συνάντηση με μέλη του Σπηλαιολογικού Συλλόγου «Ευπαλίνος», είχε ο αντιπεριφερειάρχης Σάμου, κ. Νίκος Κατρακάζος, στην οποία συζητήθηκαν οι ενέργειες ένταξης των αρχαίων λατομείων Σάμου στο ΕΣΠΑ.

Όπως αναφέρει η «Σαμιακή Τηλεόραση» ο αντιπεριφερειάρχης Σάμου αναφέρθηκε στις ενέργειες που βρίσκονται σε εξέλιξη, για την εκπόνηση των απαραίτητων μελετών, προκειμένου η ανάδειξη των αρχαίων λατομείων της Σάμου να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ, καθώς και στις προσπάθειες που καταβάλει για το θέμα η περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, κα Χριστιάνα Καλογήρου.

Τα αρχεία λατομεία Μυτιληνιών (Πηγή: www.eyploia.gr)

Στους Μυτιληνιούς, ένα από τα μεγάλα χωριά της Σάμου, στα νότια του οικισμού και σε απόσταση  2-3 χλμ., στον λόφο Κουτσοδόντη, έχει αναπτυχθεί σε μια απόσταση 1000-1500 μ., ένα σύστημα από 45 στοές, οι οποίες απετέλεσαν εισόδους Αρχαίων Λατομείων - Ορυχείων. Το υψόμετρό τους είναι περί τα 141 μ., οι δε είσοδοί τους στηρίζονται σε κολώνες λαξευμένες με το χέρι, μαρτυρώντας την ακρίβεια της μελέτης, τη διάταξη, αλλά και τη προσεγμένη κατασκευή της κάθε μιας, ώστε να συγκρατούν στέρεα το βουνό πάνω τους.

Μια από αυτές τις στοές οδηγεί στο εσωτερικό του λόφου, όπου σπηλαιολόγοι κατέγραψαν 8 επίπεδα εξόρυξης. Το μήκος κάθε επιπέδου φθάνει περί τα 1000 μ. και όλα έχουν τον ίδιο τρόπο στήριξης. Το συνολικό βάθος του ορυχείου φθάνει στα -70μ.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, από τη θέση αυτή, εξορύσσονταν υλικά για την ανέγερση του μεγάλου ναού της Ήρας και άλλων κτιρίων στο χώρο του Ιερού καθώς και στο χώρο της αρχαίας πόλης της Σάμου, του σημερινού Πυθαγορείου.

Μαρτυρία για τις εξορυκτικές δραστηριότητες αποτελούν τα υπάρχοντα μέχρι σήμερα χαραγμένα κομμάτια του πετρώματος στο δάπεδο των ορυχείων.

Στα «Σαμιακά» του  Επαμεινώντα Σταματιάδη επίσης  αναφέρεται ότι κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, στην περιοχή λειτούργησε «Μεταλλείο Νίτρου», όπου κάποιος μοναχός ονόματι Ιγνάτιος, παρασκεύαζε πυρίτιδα για τις ανάγκες των επαναστατημένων Σαμίων, χρησιμοποιώντας τα νιτρικά άλατα.

Το 2002, με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, άρχισαν τοπογραφικές μετρήσεις και επιφανειακή έρευνα στο χώρο των λατομείων από το Υπουργείο Πολιτισμού, με συμμετοχή από πλευράς Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, του αρχιτέκτονα Herman Kienast.

Στους σύγχρονους καιρούς δεν δόθηκε στο Ορυχείο η σημασία που έπρεπε σύμφωνα με την αξία του. Ο αρχαιολογικός αυτός χώρος ο οποίος μπορεί να αποτελεί και παγκόσμια μοναδικότητα χάρη στην επέκτασή του μέσα στο βουνό και την αρχιτεκτονική του, ζητάει το ενδιαφέρον μας για τη διάσωση και ανάδειξή του.

Οι πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων κατέστρεψαν το δάσος της περιοχής, το οποίο αποτελούσε και ασπίδα προστασίας, ως προς τη στατικότητά του, ώστε να φθάσει μέχρι τις μέρες μας σε καλή κατάσταση. Οι διαβρώσεις το έχουν επηρεάσει και αν δεν ληφθούν μέτρα κινδυνεύει να καταρρεύσει.

Πρόσφατα, ο Σπηλαιολογικός Σύλλογος «Ο ΕΥΠΑΛΙΝΟΣ» ανέλαβε πρωτοβουλία και έθεσε πιεστικά το θέμα της αποκατάστασης του τοπίου της περιοχής, που για πολλά χρόνια είχε αποτελέσει τον Χώρο Ανεξέλεγκτης Απόθεσης Απορριμμάτων της κοινότητας Μυτιληνιών και όχι μόνο, αλλά και της εξερεύνησης και προσπάθειας ανάδειξης του μνημείου. Ύστερα από μελέτη διαμόρφωσης του χώρου από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, οι είσοδοι των λατομείων μπορούν να αποτελέσουν επισκέψιμο χώρο, ενταγμένο  σε μια εντυπωσιακή διαδρομή από την κορυφή του λόφου και μπροστά από αυτές, μέχρι το βόρειο στόμιο του Ευπαλινείου Ορύγματος και των πηγών των Αγιάδων, το νερό των οποίων διοχετεύονταν δια μέσου του ορύγματος.