Συνέντευξη Τζον Άντον στον Μάνο Στεφανάκη

Με αφορμή την εκπομπή "Μικρές Ιστορίες" της "Σαμιακής Τηλεόρασης", που θα παρουσιάσει αφιέρωμα στον καθηγητή Φιλοσοφίας Τζον Άντον, την Πέμπτη 29 Ιανουαρίου στις 9:30 μ.μ., αναδημοσιεύουμε συνέντευξή του που είχε αρχικά δημοσιευθεί στο "Σαμιακόν Βήμα" στις 28 Ιουλίου 2008 και στη συνέχεια επαναδημοσιεύθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2014, με αφορμή τον θάνατό του.

ΤΖOΝ ΑΝΤΟΝ

« Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης

μας περιμένουν στο… μέλλον»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ

ΜΑΝΟ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗ

Πρόκειται για έναν από τους κορυφαίους καθηγητές αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στον κόσμο. Για όσους γνωρίζουν, ο Τζoν Άντον, έχει τιμηθεί όσο λίγοι από Πανεπιστήμια όλου του κόσμου. Αν και Πελοποννησιακής καταγωγής διατηρεί, εδώ και εικοσιπέντε χρόνια, σχέση αγάπης με την Σάμο την οποία επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο. Ο καθηγητής μιλά για τους φιλικούς δεσμούς του με το νησί μας αλλά και για την σύγχρονη φιλοσοφία και τα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει. Τονίζει ότι στην σύγχρονη εποχή έχουμε τελείως παραμελήσει την αρχαία ελληνική επιταγή του «γνώθι σαυτόν» αλλά και τον έλλογο βίο. Από την Αμερική στο Ζυγοβίστι Αρκαδίας Πελοποννήσου και πάλι πίσω στην Αμερική θα κόψει το νήμα με την πατρίδα για δεκαετίες όπως η «επανένωση» είναι αναπόφευκτη. Ο Τζoν Άντον μιλά για την συνάντησή του με τον Άρη Βελουχιώτη και για την ακαδημαϊκή του πορεία. Τονίζει ότι η δημιουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στη χώρα μας είναι αναπόφευκτη αλλά προτείνει να δημιουργηθεί μια διεθνής επιτροπή για το θέμα χωρίς την επέμβαση κρατικών φορέων. Ακόμη μιλά για τον Πλάτων και τον Αριστοτέλη αλλά και για τον Νίκο Καζαντζάκη. Τέλος συμβουλεύει τους νέους να μην κόψουν το νήμα με την σοφία της Αρχαίας Ελλάδας.

Ερ: Αγαπητέ κύριε Καθηγητά για μία ακόμη φορά έχουμε την τιμή να σας φιλοξενούμε στη Σάμο. Θα ήθελα ξεκινώντας την συνέντευξη να προσδιορίσετε την σχέση σας  με το νησί.

Απ: Η πρώτη μου γνωριμία με την όμορφη Σάμο έγινε εδώ και είκοσι πέντε χρόνια περίπου, όταν το Συνέδριο Αιγαίου συναντήθηκε στο ξενοδοχείο «Δόρυσσα», τότε του πατρός Δημητρίου. Στη συνέχεια κάναμε κάθε χρόνο φιλοσοφικά συνέδρια στο νησί του Πυθαγόρα και σε ένα απ`αυτά ο Δήμος Σάμου μου έκανε την τιμή να με αναγορεύσει επίτιμο πολίτη. Τότε γνωρίστηκα με το κοινό της Σάμου με αποτέλεσμα να αποκτήσω πολλούς φίλους μεταξύ των οποίων και τον γιατρό κ. Κ.Καλατζή, ο οποίος κάθε καλοκαίρι μου παραχωρούσε το εξοχικό καλύβι του. Εκεί έγραψα τρία κεφάλαια του βιβλίου μου για τον Κ.Π.Καβάφη και άλλες εργασίες. Ακολούθησαν και άλλες φιλικές γνωριμίες και δεσμοί με τον λαό και το φυσικό περιβάλλον της Σάμου. Κάθε καλοκαίρι επισκέπτομαι το νησί μου, που το θεωρώ πια και δικό μου, για να ανανεώνομαι κολυμπώντας στις έξοχες ακρογιαλιές και στοχαζόμενος όλο και πιο τολμηρές ιδέες για την ζωή του ανθρώπου.

Με τον Χ. Λάνδρου το 2008, μετά την βραδιά αφιέρωμα στον Νίκο Καζαντζάκη

Ερ: Είστε καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριδα στην Τάμπα. Ως «εραστής» λοιπόν της Φιλοσοφίας θεωρείτε ότι έχει προχωρήσει ως επιστήμη κατά τον τελευταίο αιώνα ή, όπως ισχυρίζονται πολλοί, απλά «αναμασά» τα είδη ειπωμένα; Έχει, τελικά, μείνει κάτι περισσότερο να ειπωθεί;

Απ: Θα μιλήσω κάπως επιγραμματικά στο δύσκολο ερώτημά σας. Η φιλοσοφία στην εποχή μας έχει πάρει κι αυτή το δρόμο της επαγγελματοποίησης, δεμένη καθώς έγινε σε πολλές χώρες, στο άρμα της τεχνοκρατίας. Επιπλέον, έχει υποστεί την τύχη και των άλλων ανθρωπιστικών σπουδών, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η εμβέλειά της στους πανεπιστημιακούς χώρους, και μάλιστα στην υπηρεσία των θεωρητικών προβλημάτων των θετικών και βιολογικών επιστημών.  Η ιστορία της φιλοσοφίας τείνει να περάσει στο περιθώριο, τάση που βάζει στο περιθώριο και τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Οι σύγχρονοι φιλόσοφοι, ή μάλλον καθηγητές της φιλοσοφίας, αγωνίζονται να πρωτοτυπήσουν αλλά δύσκολα το κατορθώνουν. «Αναμασούν», κατά τη φράση που χρησιμοποιήσατε, σαν νέοι σχολαστικοί, χωρίς να καταφέρουν να φέρουν τη φιλοσοφία στο στόμα του λαού, να γίνει βίωμα αξιών, όπως το έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες. Η τεχνοκρατία παρέσυρε τη φιλοσοφία μακριά από την Ελλάδα.

Ερ: Σταχυολογώντας από τα διαβάσματά σας μεγάλες μορφές της ιστορίας και της φιλοσοφίας, ποιους θα ξεχωρίζατε και γιατί;

Απ: Το μεγαλύτερο χρόνο της ακαδημαϊκής μου ζωής, τον αφιέρωσα στη μελέτη και τη διδασκαλία της ελληνικής φιλοσοφίας, του Πλάτωνος και ιδίως του Αριστοτέλους. Άλλοι μπορεί να τους θεωρούν ξεπερασμένους, εγώ όμως τους θεωρώ εξαιρετικά σύγχρονους και απαραίτητους για τη μελέτη του μέλλοντος της ανθρωπότητος. Η τεχνοκρατία στην εποχή μας έχει δεθεί στο άρμα της λεγόμενης «προόδου» και του κερδοσκοπικού καταναλωτισμού, παραμελώντας επικίνδυνα το πρόβλημα του «γνώθι σαυτόν», του έλλογου βίου και της πολιτικής αριστείας. Η πορεία των αξιών στοχεύει στο κέρδος και τη συσσώρευση του πλούτου ή και την επιβίωση για τις μεγάλες μάζες. Σιγά – σιγά ευτελίζεται η ισονομία και η δημοκρατία. Νομίζω ότι πριν η πνευματική κατάπτωση του σύγχρονου ανθρώπου φτάσει στο απροχώρητο, όλος ο κόσμος έχει ανάγκη να γνωρίσει σωστά και θαρραλέα τη σοφία των Ελλήνων, όχι να πάει πίσω ανασκαλεύοντας χαρτιά, αλλά μπροστά στο μέλλον όπου μας περιμένουν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης να μας διδάξουν το «γνώθι σαυτόν».

Ερ: Η καταγωγή σας, απ`ότι γνωρίζω είναι από την Πελοπόννησο. Τα παιδικά, όμως, χρόνια μοιράζονται ανάμεσα στο Ζυγοβίστι και την Αμερική;

Απ: Γεννήθηκα στην Αμερική, στο Canton, Ohio, το τελευταίο από τα τέσσερα παιδιά των γονιών μας – μετανάστες ήταν, ο μεν πατέρας από το Ζυγοβίστι της Αρκαδίας και η μητέρα από τα Σβολέικα της Τεγέας. Ήμουν οχτώμισι ετών όταν η αγιάτρευτη νοσταλγία του πατέρα μας ξεσήκωσε και μας πήγε οικογενειακώς στο χωριό του. Εκεί πέρασα τα υπόλοιπα παιδικά μου και τα εφηβικά μου χρόνια. Τελείωσα αριστούχος το Γυμνάσιο Δημητσάνης και κατόπιν γράφτηκα στην Παιδαγωγική Ακαδημία Τριπόλεως, όπου συνδέθηκα και με τον καθηγητή μου Ε.Π. Παπανούτσο με μακρόχρονη φιλία. Ήρθε όμως ο πόλεμος το 1940 και κλείστηκα στην Ελλάδα ενώ τα άλλα αδέλφια μου είχαν στο μεταξύ επιστρέψει στην Αμερική. Επέστρεψα τελικά κι εγώ μετά από τον πόλεμο και τα Δεκεμβριανά. Την άνοιξη του 1946. Άφησα πίσω μια Ελλάδα ερημωμένη, διχασμένη, ματωμένη. Έκρυψα κάπου στην παλιά βαλίτσα μου, τα ποιήματά μου, το ημερολόγιο που κρατούσα και τα χειρόγραφά μου μαζί με έντυπα από την αντίσταση κι είπα στον εαυτό μου να μην ξαναγυρίσω ποτέ στην Ελλάδα. Μια εβδομάδα μετά την άφιξή μου στη Νέα Υόρκη, υπηρέτησα στο στρατό. Μετά ακολούθησαν οι σπουδές μου στο Columbia University – διδακτορικό το 1954. Από εκεί και πέρα αρχίζει η ακαδημαϊκή μου σταδιοδρομία στην Αμερική.

Με τον σημερινό Επίτροπο Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Δ. Αβραμόπουλο

Ερ: Γνωρίζω ότι κατά την διάρκεια της αντίστασης κατά των Γερμανών είχατε την ευκαιρία να συναντήσατε τον Άρη Βελουχιώτη και μάλιστα του διαβάσατε ένα ποίημά σας. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτό το περιστατικό;

Απ: Ήταν αρχές του Γενάρη 1944. Είχα στο μεταξύ γράψει κάτι σαν «Εθνικόν Ύμνο» ακολουθώντας το Σολωμικό πρότυπο, ένα ποίημα από 140 στροφές, τον Νοέμβρη του 1943. Μάθαμε ότι ο Άρης Βελουχιώτης με τους μαυροσκούφηδές του θα περνούσε από το Ζυγοβίστι πηγαίνοντας προς τη Λακωνία. Μου ανέθεσαν να τον προσφωνήσω στην είσοδο του χωριού. Ήταν ένα κρύο πρωινό κι έριχνε ψιλό χιόνι. Βγάζω το χειρόγραφο του «Ύμνου στον Αγώνα για τη Λευτεριά» κι άρχισα να απαγγέλω ώσπου σαν έφτασα στην 14^η στροφή ο υπασπιστής του Άρη, ο Νικηφόρος, μου φώναξε «Έλα, τελείωνε, τελείωνε!». Τότε σηκώνει την παλάμη του ο Άρης προς τον Νικηφόρο και του λέει προστακτικά: «Άφησε τον ποιητή να τελειώσει!». Αργότερα μου ζήτησε να του κάνω ένα αντίτυπο. Το πήρε μαζί του. Ποιος ξέρει πού χάθηκε. Το πρωτότυπο το κουβάλησα μαζί μου στην Αμερική. Έμεινε Αδημοσίευτο…

Ερ: Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χάνετε την επαφή με την Ελλάδα και κάνετε δεκαετίες να επιστρέψετε. Για ποιο λόγο συνέβη αυτό και τελικά πώς έγινε η «επασύνδεσή» σας με τα πάτρια εδάφη;

Απ: Για την ακρίβεια πέρασαν είκοσι χρόνια από την ημέρα της επιστροφής μου στην Αμερική. Οι δεσμοί μου με την Ελλάδα είχαν περιοριστεί στο ελάχιστο, ιδίως μετά το θάνατο των γονιών μου στο Ζυγοβίστι. Κρατούσα  την επαφή μου με τον Ευάγγελο Παπανούτσο, ο οποίος συνεχώς με παρότρυνε να επισκεφθώ την Ελλάδα, που δεν ήταν πια η χώρα «που θυμόσουνα από τα χρόνια του πολέμου». Με έπεισε. Τον Αύγουστο του 1966, η σύζυγός μου Ελένη κι εγώ, ήρθαμε αεροπορικώς στην Ελλάδα και μείναμε τρεις εβδομάδες. Κατά την περίοδο αυτή, εκτός από την περιήγηση στους Δελφούς, την Ολυμπία και στο χωριό του πατέρα μου – βρήκα χορταριασμένο το μνήμα του – μέσω του Παπανούτσου γνώρισα τους Γ. Κατσίμπαλη, Άγγελο Τερζάκη, Οδυσσέα Ελύτη και άλλους επιφανείς τότε ανθρώπους των γραμμάτων, επίσης τον Κ. Τσάτσο και Π. Κανελλόπουλο.

Ερ: Από την εμπειρία σας σε Πανεπιστήμια πολύ υψηλού κύρους, τι είναι αυτό που κατά την γνώμη σας λείπει από τα Ελληνικά Πανεπιστήμια;

Απ: Είναι πολύ δύσκολη μια τέτοια διάγνωση χωρίς να προηγηθεί συστηματική μελέτη του συστήματος των Πανεπιστημίων σας, που άλλωστε διαφέρουν μεταξύ τους, παρά την κοινή κρατική νομοθεσία. Θα μπορούσα  να διακινδυνέψω μια γνώμη. Εννοώ την έλλειψη πνεύματος στενής συνεργασίας στους διάφορους κλάδους ερεύνης. Δεν γνωρίζω κατά πόσον τα Πανεπιστήμια ευνοούν την ανταλλαγή απόψεων και ειδικοτήτων για την προώθηση κοινών προγραμμάτων. Πιθανόν να κάνω λάθος, αλλά έχω σχηματίσει μια περίεργη εικόνα για την δια – πανεπιστημιακή συνεργασία και ανταλλαγή καθηγητικού προσωπικού ως «επισκέπτες» καθηγητές. Πάντως, εδώ πρόκειται για ένα πεδίο επιστημονικής προόδου που αξίζει να διερευνηθεί.

Με τον δημοσιογράφο-συγγραφέα Α. Βέλιο

Ερ: Όπως ίσως ακούσατε, στην Ελλάδα υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το εάν θα πρέπει ή όχι να δημιουργηθούν Ιδιωτικά Πανεπιστήμια. Ποια είναι η άποψή σας επ’ αυτού;

Απ: Νομίζω ότι η δημιουργία «ιδιωτικών» Πανεπιστημίων είναι αναπόφευκτη. ΤΟ μέλλον τέτοιων ιδρυμάτων ανωτάτης παιδείας, εάν ο θεσμός αυτός θεσμοποιηθεί με νομοθεσία, θα έχει επωφελή αποτελέσματα ιδίως για την αποφυγή διαρροής νέων προς το εξωτερικό, αλλά θα έχει επίσης σοβαρές συνέπειες εξαιτίας των ανταγωνιστικών τάσεων εκ μέρους των κρατικών πανεπιστημίων. Θεωρώ αναγκαία την εξέταση του όλου προβλήματος εκ μέρους μιας διεθνούς επιτροπής για να δώσει την δέουσα αντικειμενικότητα στην μελέτη του όλου προβλήματος και μάλιστα χωρίς την επέμβαση των κρατικών υπηρεσιών. Αυτό πρέπει να γίνει χωρίς καμία αναβολή.

Ερ: Έχετε τιμηθεί από δεκάδες Πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο ενώ είστε και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ποια είναι η διάκριση που σας έχει συγκινήσει περισσότερο;

Απ: Θα προτιμούσα να έχετε διατυπώσει την ερώτησή σας χωρίς την λέξη «περισσότερο». Και εξηγούμαι. Οι διακρίσεις που γίνονται ως αναγνώριση ενός προσώπου ακολουθούν μια λογική δική τους, με βάση την ιδιοσυστασία των εν λόγω θεσμών που τιμούν το πρόσωπο. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η τιμή που μου έκανε ο Δήμος Σαμίων π.χ. έχει ιδιαίτερη θέση στην ψυχή μου, που δεν αντικαθίσταται με καμιά αναγνώριση. Αυτό που με συγκινεί στην περίπτωση αυτή είναι η ταυτότητα που νιώθω με την φυσική ομορφιά του νησιού μας και η αγάπη με την οποία με περιβάλλετε. Οι άλλες διακρίσεις και αναγνωρίσεις, πανεπιστημιακές, ακαδημαϊκές και επαγγελματικές ανήκουν σε άλλους χώρους, κάθε μία με την δική της χροιά και αίγλη.

Ερ: Τελικά Αριστοτέλης ή Πλάτωνας; Υφίσταται φιλοσοφικά το δίλημμα;

Απ: Πολλές φορές στην ιστορική ροή της φιλοσοφίας ετέθη ζήτημα επιλογής ή προτεραιότητος, διλήμματος, όπως το θέσατε μεταξύ Πλάτωνος και Αριστοτέλους. Προσωπικά, ουδέποτε αισθάνθηκα ότι το δίλημμα είναι γνήσιο φιλοσοφικό πρόβλημα. Μάλλον πρόκειται για επινόηση επιλογής εκ μέρους παθιασμένων στοχαστών που τραβάν τη διαφορά προς τα άκρα, είτε για ιδεολογικές αποκλίσεις, ή από θρησκευτικό δογματισμό. Αντί να κοιτάζουμε τη συνέχεια και την ενότητα της ελληνικής σοφίας ψάχνουμε να βρούμε ανταγωνισμούς και αντιθέσεις. Λάθος! Για μένα ο Αριστοτέλης παραμένει ο μαθητής και συνεχιστής του Πλάτωνος, με νέες προεκτάσεις και λαμπρή πρωτοτυπία. Χωρίς τον Πλάτωνα τι φιλοσοφία θα μας χάριζε ο Αριστοτέλης; Χωρίς τον Αριστοτέλη που θα εύρισκε ο Πλατωνικός λόγος την ολοκλήρωση της σοφίας του;

Με τον διευθυντή του "Σαμιακού Βήματος" Μ. Στεφανάκη, στο Μουσείο Οίνου της ΕΟΣΣ

Ερ: Κύριε Καθηγητά στις 30 Ιουλίου θα είστε ομιλητής σε μια εκδήλωση που διοργανώνει το Ιστορικό Αρχείο με το περιοδικό «Απόπλους» και αφορά στον Καζαντζάκη. Θεωρείτε ότι έχει εκτιμηθεί, όσο θα έπρεπε, το έργο του Κρητικού συγγραφέα;

Απ: Το έργο του Καζαντζάκη είναι πολυσχιδές και πολύμορφο, με βαθειά και ίσως απόκρυφη ενότητα. Όσο η ενότητα αυτή απαιτεί επίπονη μελέτη, το έργο του Καζαντζάκη θα προκαλεί και αντιγνωμίες και συνεχή κριτική. Η εκτίμηση του μεγάλου έργου του είναι υπόθεση όχι μόνο του παρόντος αλλά και του μέλλοντος.

Ερ: Κλείνοντας θα ήθελα από τη σκοπιά του Ακαδημαικού Καθηγητή αλλά και του ανθρώπου να δώστε μια συμβουλή σε όλα τα Ελληνόπουλα που τώρα ξεκινούν τις σπουδές τους.

Απ: Δύο συμβουλές θα μπορούσα να τους δώσω: Πρώτη, να μην ανταλλάξουν την ελευθερία της ψυχής τους για την εύκολη εξασφάλιση που τάχα προσφέρει η επαγγελματοποίηση της τεχνοκρατικής παιδείας, και δεύτερη, να κρατήσουν το δρόμο ανοιχτό που θα τους οδηγήσει στις ρίζες της ανθρωπιστικής παιδείας των προγόνων τους, στην αρχαία σοφία της Ελλάδας.

  Dr. JOHN P. ANTON -2 Νοεμβρίου 1920 - 10 Δεκεμβρίου 2014

                                 Distinguished Professor of Greek Philosophy and Culture

                                                         University of South Florida

Tampa, Florida

                                                          Βιoγραφικό Σημείωμα

Ο Δρ. John P. Anton (ελληvικής καταγωγής γεννήθηκε στο Canton, Ohio) είvαι Τακτικός Καθηγητής Φιλoσoφίας και Διευθυvτής τoυ Κέvτρoυ Ελληvικώv Σπoυδώv στο Πoλιτειακό Παvεπιστήμιo της Νoτίoυ Φλόριδας (University of South Florida).

Μετά από τίς σπoυδές τoυ στό Columbia University (B.A. 1949, M.A. 1950, Ph. D. 1954), μέ διδακτoρική διατριβή πάvω στήv οντoλoγία τoυ Αριστoτέλoυς, εδίδαξε Φιλoσoφία, Iστoρία τωv Iδεώv, Αισθητική και Ηθική στο University of Nebraska (1955-1958), Ohio Wesleyan University (1958-1962), καθηγητής και κoσμήτωρ της Σχoλής Μεταπτυχιακώv Σπoυδώv State University of New York (1962-69), Καθηγητής καί Διευθυvτής τής Φιλoσoφικής Σχoλής τoυ Emory University (1969-1982), οπότε μετεκλήθη στηv έδρα της Iστoρίας τής Φιλoσoφίας και τωv Ελληvικώv Σπoυδώv στο University of South Florida. Εδίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής και στα εξής παvεπιστήμια: University of New Mexico, Columbia University, Humboldt State University, Mills College.

Ο Καθηγητής Anton έχει λάβει μέρoς σε πλείστα διεθvή συvέδρια Φιλoσoφίας, Φιλoλoγίας, Νεoελληvικώv κα Ιστoρικώv σπoυδώv. Iδρυτικό μέλoς της Εταιρείας Νεoελληvικώv Σπoυδώv, της Εταιρείας της Iστoρίας της Φιλoσoφίας, και της Διεθvoύς Εταιρείας Νεoπλατωvικών Σπoυδώv. Εχει συγγράψει καί εκδόσει πλέov τωv είκoσι πέντε τόμωv και δημoσιεύσει πάvω από διακόσια άρθρα, δoκίμια και βιβλιoκρισίες. Μεταξύ τäv γvωστώv συγγραμμάτωv τoυ και τα εξής: Aristotle's Theory of Contrariety (1957), ελληνική μεταφρ. Αριστοτέλης: η θεωρία της εναντιότητας (Λιβάνης 2001), Naturalism and Historical Understanding (1967), Δέκα Δοκίμια (1967), Philosophy and the Civilizing Arts (1975), Essays in Ancient Greek Philosophy, τόμoι 5, Critical Humanism (1981), Ιερός Πανικός: Η Αυτoβιoγραφία της Εύας ΣικελιαvoØ (1992), The Poetry and Poetics of C. P. Cavafy (1995), ελληνική μεταφρ. Η Ποίηση και η Ποιητική του Καβάφη  (Ικαρος 1200) Categories and Experience (1997). Archetypal Principles and Hierarchies (2000). American Naturalism and Greek Philosophy (2005).

Επίσης μέλoς της διευθύvσης τωv επιστημovικώv περιoδικώv Philosophical Inquiry, Idealistic Studies, Southern Journal of Philosophy, Journal of the History of Philosophy, Arethusa, Revue de Philosophie Ancienne. Βιoγραφικά άρθρα στα  Who is Who in the World, Who Is Who in America, Directory of American Scholars, Contemporary Authors, Leaders in American Education. Έχει χρηματίσει μέλoς της διoικoύσης επιτρoπής τωv εταιρειώv American Society for Aesthetics, Society for the History of Philosophy, Society for the Advancement of American Philosophy, επίσης Πρόεδρoς της Society for Ancient Greek Philosophy, Πρόεδρoς τ­ς Georgia Philosophical Society, και από το 1975 ως το 2004 Πρόεδρoς της International Society for Neoplatonic Studies.

Το 1985 το Παvεπιστήμιo τοv αvεγvώρισε ως Distinguished Professor. Είvαι επίτιμo μέλoς της αδελφότητoς αριστείας ΦΒΚ. Αvτεπιστέλλov Μέλoς της Ακαδημίας Αθηvώv (1983), Επίτιμo Μέλoς της Εταιρείας Μακεδovικώv Σπoυδώv (1963), Επίτιμo Μέλoς τoυ Φιλoλoγικoύ Συλλόγoυ «Παρvασσός» (1993), Επίτιμoς Πoλίτης Δήμoυ Σαμίωv, ΧρυσoØv Μετάλλιov (1989), Επίτιμoς Πρόεδρoς της Διεθvoύς Εταιρείας Ελληvικής Φιλoσoφίας (1993). Το1992 το Εθvικό και Καπoδιστριακό Παvεπιστήμιo Αθηvώv τον αvεκήρυξε Επίτιμov Διδάκτoρα της Φιλoσoφικής Σχoλής. Επίσης, το 2004 το Πανεπιστήμιο Πατρών τον ετίμησεν ως Επίτιμον Διδάκτορα της Παιδαγωγικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών. Το 2005 η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων του απένειμε τον τιτλο του Επιτίμου Διδάσκτορος. Το 2008 το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον αναγόρευσε Επίτιμον Διδάκτορα του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Πέθανε σε ηλικία 94 ετών, στις 10 Δεκεμβρίου 2014.